Ανάγλυφες γέφυρες προς τον Γκρέκο

Η μορφή του Νίκου Φλώρου μοιάζει σαν να έχει ξεφύγει από πίνακα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Το χλωμό, σχεδόν ασκητικό του πρόσωπο επιστέφει μια ψηλόλιγνη κορμοστασιά, μια από αυτές τις διάφανες, γεμάτες πνευματικότητα οντότητες που συναντούμε και στους πίνακες του Γκρέκο. Πέντε ολόκληροι αιώνες χωρίζουν τον εικαστικό Νίκο Φλώρο από τον σπουδαίο δάσκαλο της ευρωπαϊκής ζωγραφικής και αυτή την απόσταση μοιάζει να προσπαθεί ο Φλώρος να γεφυρώσει, αν ρίξει κάποιος μια ματιά στα γλυπτά του, εμπνευσμένα από τις συνθέσεις του Γκρέκο και «ενσαρκωμένα» με την τεχνική-υπογραφή του σύγχρονου Ελληνα καλλιτέχνη.

Από την περασμένη Τετάρτη και μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, τα έργα του Φλώρου φιλοξενούνται στο σπίτι-μουσείο του Ελ Γκρέκο, στο Τολέδο της Ισπανίας και όπως μας είπε ο ίδιος στην παρουσίαση κατά τη διάρκεια των εγκαινίων, είναι ευγνώμων στον μεγάλο δάσκαλο για τη θερμή υποδοχή του...

Η μορφή του Ιησού από το πασίγνωστο «El Expolio» («Ο διαμερισμός των ιματίων») δεσπόζει στη μια άκρη της αίθουσας, κατασκευασμένη από φύλλα αλουμινίου πλεγμένα μεταξύ τους ή καρφωμένα πάνω στον καμβά αυτής της ανάγλυφης ζωγραφικής δημιουργίας. Το υλικό προέρχεται από τενεκεδάκια κάθε είδους αναψυκτικών, μπίρας και energy drinks, ενώ ο εντυπωσιακός, κατακόκκινος μανδύας του Χριστού είναι εξ ολοκλήρου φτιαγμένος από κουτάκια κόκα-κόλας. Ενας παρόμοιας αισθητικής «Εσταυρωμένος» εκτίθεται σε γειτονική αίθουσα πλάι σε εκείνον του Γκρέκο.

Οπως διευκρινίζει πάντως ο Νίκος Φλώρος, καμία από αυτές τις... εταιρικές προτιμήσεις δεν οφείλεται σε χορηγία, απλώς τα χρώματα εξυπηρετούν τον σκοπό του· αυτός εν τέλει μάλλον επιτεύχθηκε. Κοιτάζοντας κανείς προσεκτικά το ψηφιδωτό που συνθέτει το πρόσωπο του Ιησού, μπορεί να διακρίνει εκείνη την υπερβατικότητα και την ανάταση που ξεχωρίζει και το πρωτότυπο αριστούργημα του Θεοτοκόπουλου, το οποίο βρίσκεται μόλις μερικούς δρόμους μακριά από την έκθεση, μέσα στον Καθεδρικό ναό του Τολέδο.

Από την Αγία Πετρούπολη

Γεννημένος στην Ελλάδα αλλά σπουδαγμένος στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού και με χρόνια διαμονής στη Νέα Υόρκη, ο Φλώρος έχει στο ενεργητικό του ατομικές και ομαδικές παρουσίες τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Είναι φανερό πως εκεί σχημάτισε την καλλιτεχνική του κουλτούρα και τον στέρεο, καθώς φαίνεται, εικαστικό του τρόπο. Αλλωστε και η έκθεση «Το Φως μέσα στο Σκοτάδι», αφιερωμένη στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, παρουσιάστηκε στην πρώτη της μορφή στην Αγία Πετρούπολη για να ακολουθήσει το περασμένο καλοκαίρι η μεταφορά της στη Ρόδο και τώρα να πάρει την τελική της μορφή (με νέα έργα) στην υπέροχη παλιά πόλη του Τολέδο.

Συνοδοιπόρος και στήριγμα σε αυτό το ταξίδι του καλλιτέχνη και των έργων του, υπήρξε η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Μάλιστα ο περιφερειάρχης κ. Γιώργος Χατζημάρκος, ο οποίος παρευρέθη στα εγκαίνια της έκθεσης, μίλησε για τη σημασία των αγαθών του πολιτισμού σε μια εποχή όπου «οι σχέσεις λαών και χωρών κινδυνεύουν να γίνουν μόνο οικονομικές», ενώ δήλωσε και έτοιμος «οικονομικά, διοικητικά και κυρίως ψυχολογικά» να φιλοξενήσει στη Ρόδο έργα-δάνεια του Γκρέκο από το ισπανικό μουσείο.

Τι έμπνευση όμως μπορεί να βρει ένας καλλιτέχνης του 21ου αιώνα, ενταγμένος στον κόσμο –και πολλές φορές στα στεγανά– της σύγχρονης τέχνης, στο έργο ενός παλαιού, τόσο μεγάλου βεληνεκούς, ζωγράφου;

Κι ύστερα, πώς να μετατρέψει αυτή την έμπνευση σε πράξη για να δημιουργήσει κάτι καινούργιο, το οποίο να προβάλλει μεν το μεγαλείο του δασκάλου αλλά να μπορεί ταυτόχρονα να διεκδικήσει και τη δική του μοναδική θέση στο σήμερα;

Προσωπική και αυτόνομη

Τηρουμένων φυσικά όλων των αναλογιών, «το στοιχείο της εφευρετικότητας καθώς και η έμφυτη τάση για περιφρόνηση των “κανόνων” και της νόρμας χαρακτηρίζει και τους δύο Ελληνες καλλιτέχνες. Τόσο η τέχνη του Θεοτοκόπουλου όσο και εκείνη του Φλώρου είναι προσωπική και αυτόνομη με ένα τρόπο σχεδόν υπερβολικό ή αφύσικο» όπως αναφέρει σχετικά στον κατάλογο της έκθεσης ο επιμελητής Αριστοτέλης Καραντής.

Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνεται από το αριστούργημα, κατά τη γνώμη μας, της έκθεσης, την «Ανάσταση», η οποία φυσικά ανακαλεί το διάσημο ανάλογό της διά χειρός Γκρέκο, που βρίσκεται στο μουσείο του Πράδο. Στην εκδοχή του Φλώρου, ωστόσο, ο Ιησούς δεν βρίσκεται στο πάνω μέρος της σύνθεσης ― εκεί υπάρχει μόνο το μαύρο περίγραμμα της μορφής του· αντίθετα, επενδεδυμένος και πάλι με έναν κόκκινο, made by κόκα-κόλα, μανδύα, έχει μεταφερθεί προς τα κάτω, ανάμεσα στους ανθρώπους. Παρόλα αυτά οι τελευταίοι συνεχίζουν να κοιτούν ψηλά και με τις λατρευτικές τους εκδηλώσεις να τον επικαλούνται.

Το ευφυές της σύνθεσης με τα δεύτερα και τα τρίτα επίπεδα (αναλόγως πάντα πόσα είναι πρόθυμος κανείς να εντοπίσει) σε συνδυασμό με την αρτιότητα του αναγλύφου περιγράφουν ένα έργο εξαιρετικό και έναν δημιουργό με πραγματικά ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές ιδέες. Το γεγονός επιπλέον, πως αυτό το γλυπτό, όπως και τα υπόλοιπα είναι τοποθετημένα μέσα στις αίθουσες του μουσείου Ελ Γκρέκο, πλάι στους πίνακες του τελευταίου δίνει την ξεχωριστή απόλαυση της παράθεσης και της σύγκρισης στο θεατή.

Επόμενος προορισμός για την έκθεση «Το Φως μέσα στο Σκοτάδι» θα είναι όπως φαίνεται η Κρήτη. Είναι άλλωστε επιθυμία τόσο του καλλιτέχνη όσο και των φορέων της περιοχής (υπήρχε εκπροσώπησή τους και στο Τολέδο) τα έργα που εμπνέονται από τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, να ταξιδέψουν και στον τόπο που γέννησε τον τελευταίο.

Ο Νίκος Φλώρος από την πλευρά του συνεχίζει δημιουργικά, με μια σειρά αφιερωμένη στους Ρωμανόφ, η οποία θα αποτελείται από 7 πορτρέτα σε συνδυασμό με 7 αυγά Φαμπερζέ και προορίζεται να εκτεθεί από το νέο έτος στη Ρωσία.

Πηγή