Συν-εξάρτηση: Γιατί κολλάμε με κάποιον και δεν μπορούμε μακριά του;

Μήπως υπάρχει συν-εξάρτηση στη ζωή σας;

«Παιδί μου, φάε το αυγουλάκι σου!»

«Πάρε ζακέτα, θα κρυώσεις!»

«Άσε με ρε μάνα ήσυχο!»

Ή, άλλη ατάκα,

«Αχ, κανένας δε με νοιάζεται εμένα… ποιος με σκέφτεται; Ποιος ξέρει πώς νιώθω; Ποιος ξέρει τι θέλω εγώ» (πέστα χρυσόστομε, γιατί αν δεν τα πεις, πώς θα τα μαντέψουν οι άλλοι;)

Σας θυμίζουν κάτι τα παραπάνω; Μπορεί να φαίνεται αστείο ή να το έχουμε συνηθίσει, ωστόσο αυτό είναι ένα παράδειγμα συνεξαρτημένης συμπεριφοράς ή σχέσης. Το «παράτα μας» ίσως είναι το κλειδί της υγιούς αντίδρασης: δεν αφήνουμε το άλλο άτομο να το παρακάνει με τη φροντίδα και το νοιάξιμο του. Στο άλλο παράδειγμα, πάλι, έχουμε το άτομο που δε λέει πώς νιώθει και τι θέλει αλλά θεωρεί ότι οι άλλοι δεν το νοιάζονται και δε γνωρίζουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες του, οπότε δεν τα καλύπτουν.

Η συνεξάρτηση είναι η τάση του ατόμου να φέρεται παθητικά ή με υπερβολική φροντίδα, σε σημείο που η συμπεριφορά του αυτή να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις του και στην ποιότητα ζωής τους. Η συνεξάρτηση μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε σχέση, αλλά είναι πιο έντονη στις ερωτικές και συζυγικές σχέσεις. Εμφανίζεται και στις οικογενειακές, τις φιλικές, ακόμα και τις επαγγελματικές σχέσεις.

Οι κίνδυνοι της συνεξάρτησης

Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν για να φροντίζουν τους άλλους, που κυριολεκτικά κρεμιούνται από πάνω τους και δεν έχουν προσωπική ζωή παρά να προσφέρουν με καταναγκαστικό τρόπο, ακόμα και αν ο άλλος δε χρειάζεται ή δε θέλει την προσφορά τους!

Τα άτομα αυτά συνήθως μένουν σε δύσκολες σχέσεις και στρεσογόνες εργασίες και δε λαμβάνουν κατάλληλη βοήθεια. Έτσι όμως σαμποτάρουν τον εαυτό τους αλλά και τους γύρω τους. Συχνά τα άτομα με συνεξάρτηση αποκτούν σοβαρή κοινωνική φοβία, υπερβολική δειλία, έχουν κρίσεις πανικού και κατάθλιψη.

Τα συμπτώματα της συνεξάρτησης:

• Υπερβολική τάση να ευχαριστήσει τους άλλους. Φυσικά και είναι σημαντικό να θέλουμε να ευχαριστήσουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά δεν είναι δυνατό να γίνει αυτοσκοπός και μοναδικό νόημα ζωής. Τα άτομα με συνεξάρτηση αισθάνονται ότι δεν έχουν επιλογή, βάζουν τους άλλους πρώτους και τον εαυτό τους τελευταίο και έχουν άγχος αν αρνηθούν. Μονίμως θυσιάζονται για τους άλλους, χωρίς να τους έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο και σε τέτοιον υπερβολικό βαθμό που οι άλλοι τελικά εκνευρίζονται αντί να ευχαριστιούνται. 

• Έλλειψη ορίων. Τα όρια είναι η νοητή γραμμή που χωρίζει τον εαυτό μας από τους άλλους: τι ανήκει σε εμάς, δηλαδή σώμα, ψυχή, χρήματα, υλικά αγαθά, αλλά και σκέψεις, συναισθήματα, όνειρα, φόβοι, κλπ και τι ανήκει αντίστοιχα στους άλλους. Σε αυτό το σημείο εμφανίζεται το πρόβλημα των ατόμων με συνεξάρτηση: έχουν χαλαρά ή ασαφή όρια με τους άλλους. Αισθάνονται υπεύθυνοι για τα συναισθήματα και τα προβλήματα των άλλων ή κατηγορούν μονίμως τους άλλους για τα δικά τους προβλήματα. Συνήθως πρόκειται για κλειστά και αποτραβηγμένα άτομα, που δύσκολα ανοίγονται και προσεγγίζουν τους άλλους. Ωστόσο, είναι κοινωνικοί και ευγενικοί, οπότε το πρόβλημα δε φαίνεται εκ πρώτης όψεως.

• Δυσλειτουργική επικοινωνία. Τα άτομα με συνεξάρτηση δυσκολεύονται όταν πρόκειται να εκφράσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους. Προφανώς οι άλλοι γύρω τους δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουν τι αισθάνονται και τι επιθυμούν οι οικείοι τους με συνεξάρτηση, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρεξηγήσεις, γκρίνια, κατηγορίες τύπου «δε με νοιάζεσαι», «δε με σκέφτεσαι». Επίσης συχνό όμως είναι τα άτομα με συνεξάρτηση πραγματικά να ΜΗ γνωρίζουν ούτε τα ίδια τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους, κάτι που στέκει εμπόδιο στις σχέσεις τους με τους άλλους. Άλλοτε πάλι δε λένε την αλήθεια προκειμένου να μην πληγώσουν κάποιον άλλον, με αποτέλεσμα να ζορίζονται τα ίδια. Όλο αυτό το μπέρδεμα δημιουργεί δυσλειτουργική επικοινωνία, παρεξηγήσεις, εκνευρισμό και θολώνει τα νερά των σχέσεων.

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τα άτομα με συνεξάρτηση δε νιώθουν καλά για τον εαυτό τους, συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους και βρίσκουν ότι υστερούν, θεωρούν ότι οι άλλοι δεν τους αγαπούν και δεν τους υπολογίζουν: όλα αυτά είναι σημάδια χαμηλής αυτοεκτίμησης.

• Αντιδραστικότητα. Η συνέπεια του να έχει κανείς ασαφή όρια τόσο μέσα του όσο και με τους γύρω του είναι ότι αντιδρά και ανταποκρίνεται στις σκέψεις και τα συναισθήματα του καθενός. Λέει κάποιος κάτι με το οποίο το άτομο με συνεξάρτηση διαφωνεί; Είτε πιστεύει ότι ο άλλος του το λέει προσωπικά για να τον θίξει, είτε παίρνει θέση άμυνας. Με άλλα λόγια, απορροφά ό,τι του πουν οι άλλοι, επειδή δεν έχει φίλτρα και όρια. Χωρίς όρια όμως δεν ξεχωρίζει κανείς ότι πρόκειται απλώς για μια γνώμη ενός άλλου ανθρώπου ώστε να μην το πάρει κατάκαρδα.

• Υπερβολική φροντίδα. Τα άτομα με συνεξάρτηση έχουν την τάση να φορτώνονται τα προβλήματα των άλλων και να τους φροντίζουν σε σημείο εξάντλησης. Αν μάλιστα ο άλλος δε χρειάζεται βοήθεια, αισθάνονται προδοσία και απόρριψη από τον άλλον. 

• Υπερβολικός έλεγχος. Τα άτομα με συνεξάρτηση θέλουν να ασκούν έλεγχο στο κάθετι και στον καθένα διότι έτσι αισθάνονται σιγουριά και ασφάλεια. Η υπερβολή στην τάση τους αυτή όμως είναι δυσλειτουργική, καθώς δεν του επιτρέπει να είναι ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες ή να πάρουν το ‘ρίσκο’ να μοιραστούν τα συναισθήματά τους. Και βέβαια, το να είναι ελεγκτικοί προς τους άλλους (πχ να τους λένε τι πρέπει να κάνουν ή να δίνουν διαρκώς συμβουλές) καταντάει κουραστικό και εκνευριστικό και οι άλλοι τους αποφεύγουν. 

• Εμμονές. Τα άτομα με συνεξάρτηση έχουν την τάση να σκέφτονται διαρκώς για άλλους ανθρώπους ή σχέσεις, κάτι που προκαλείτε από την εξάρτησή τους, τους φόβους και τα άγχη τους. Πολλές φορές «κολλάνε» σε ένα λάθος που έκαναν ή νομίζουν ότι έκαναν και βασανίζουν τον εαυτό τους.

• Εξάρτηση. Τα άτομα με συνεξάρτηση χρειάζονται την έγκριση και την αποδοχή των γύρω τους για να νιώθουν καλά για τον εαυτό τους. Φοβούνται υπερβολικά την απόρριψη ή την εγκατάλειψη και τρομοκρατούνται στη σκέψη ότι μπορεί να βρεθούν χωρίς σχέση. Έτσι συχνά μπλέκουν σε άσχημες και δυσλειτουργικές ή και κακοποιητικές σχέσεις, από τις οποίες φοβούνται να βγουν για να μη μείνουν μόνοι (ενώ πραγματικά μπορούν να ανταπεξέλθουν μόνοι). Τελικά αισθάνονται παγιδευμένοι. 

• Δυσκολία στις στενές σχέσεις. Τα άτομα με συνεξάρτηση δυσκολεύονται να έχουν στενές σχέσεις, είτε ερωτικές είτε φιλικές, διότι τους λείπει η ικανότητα να εκμυστηρευτούν στον άλλον τα προσωπικά τους και να δεχτούν τα προσωπικά του άλλου χωρίς να θιχτούν οι ίδιοι, χωρίς να νιώσουν απόρριψη ή προδοσία. Συχνά, λόγω των παραπάνω έχουν σεξουαλικά προβλήματα.

• Έντονα αρνητικά συναισθήματα. Η συνεξάρτηση δημιουργεί στρες και οδηγεί σε έντονα αρνητικά συναισθήματα: ντροπή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές, άγχος, φόβος πώς θα τους κρίνουν οι άλλοι, φόβος απόρριψης ή εγκατάλειψης, φόβος μήπως κάνουν λάθος ή αποτύχουν, φόβος της μοναξιάς ή φόβος της στενής σχέσης… Αυτή η πίεση συχνά οδηγεί σε θυμό, ένταση, αίσθημα απελπισίας και κατάθλιψη.

• Άρνηση. Δυστυχώς, τα άτομα με συνεξάρτηση δεν παραδέχονται το πρόβλημα τους! Συνήθως πιστεύουν ότι το πρόβλημα είναι κάποιος ή κάτι άλλο. Έτσι, είτε παραπονιούνται διαρκώς είτε προσπαθούν να διορθώσουν το άλλο άτομο ή αλλάζουν σχέσεις και δουλειές χωρίς να αναγνωρίζουν ότι οι ίδιοι έχουν πρόβλημα. 

Όπως είπαμε και προηγουμένως, τα άτομα με συνεξάρτηση αρνούνται τα ίδια τους τα συναισθήματα και ανάγκες και επικεντρώνονται με δυσλειτουργικό τρόπο στους άλλους. Βρίσκονται σε άρνηση των συναισθημάτων τους για αγάπη και αποδοχή, σε άρνηση της ευαισθησίας τους και μη κάνοντας τίποτα το πρόβλημα διαιωνίζεται

Πηγή : boro.gr/