Πώς να μιλήσετε στο παιδί σας για το θάνατο

Ο θάνατος είναι ένα από το δυσκολότερα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με τα παιδάκια μας, ιδίως όταν πρέπει να παλέψουμε και με τη δική μας θλίψη. Όμως ο θάνατος είναι ένα αναπόφευκτο μέρος της ζωής και τα παιδία θέλουν να το καταλάβουν και να βρουν τρόπους να θρηνήσουν, γεγονός πολύ φυσιολογικό.

 Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, έχουν επίγνωση του θανάτου από πολύ νωρίς. Ακούνε για αυτό στα παραμύθια, το βλέπουν στην τηλεόραση, έχουν δει νεκρά έντομα, πουλιά και νεκρά ζωάκια στην άκρη του δρόμου ή στο πεζοδρόμιο. Μερικά παιδιά μπορεί να έχουν ήδη βιώσει το θάνατο ενός κατοικίδιου ζώου στο σπίτι ή ενός μέλους της οικογένειας.

 Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν πτυχές του θανάτου που τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να καταλάβουν. Για παράδειγμα δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι ο θάνατος είναι μόνιμος, αναπόφευκτος και συμβαίνει σε όλους. 

Ούτε μπορούν να κατανοήσουν ότι, το να είσαι νεκρός σημαίνει ότι το σώμα δεν λειτουργεί πλέον. Μπορούν να πιστεύουν ότι ο νεκρός εξακολουθεί να τρώει, να κοιμάται και να κάνει διάφορα πράγματα, όμως ψηλά στον ουρανό ή κάτω από το έδαφος. 

Τα παιδάκια προσχολικής ηλικίας δεν μπορούν να καταλάβουν τι προκαλεί τον θάνατο, και το σκέφτονται σαν κάτι προσωρινό και αναστρέψιμο. Ακόμη και αν ένας γονέας ή αδελφάκι πεθάνει δεν σκέφτονται ότι μπορεί να συμβεί και σε αυτά. Τα παιδάκια αυτής της ηλικίας, αντιδρούν στο θάνατο με διαφορετικούς τρόπους.

 Μην εκπλαγείτε αν το παιδί σας κάνει πίσω στην εκπαίδευση της τουαλέτας, επανέρχεται στην ομιλία του μωρού, ή δεν θέλει να πάει στο παιδικό σταθμό. 

Έτσι και αλλιώς η καθημερινότητα του έχει αλλάξει. Αγωνίζεται να καταλάβει γιατί όλοι γύρω του είναι λυπημένοι και γιατί η ατμόσφαιρα γύρω είναι άσχημη και διαφορετική από αυτό που είχε συνηθίσει.

Όμως μπορεί να μην δείξουν καμία αντίδραση στο θάνατο και οι αντιδράσεις τους να είναι ανακατεμένες με το συνηθισμένο κέφι και το παιγνίδι.

Και αυτό είναι επίσης φυσιολογικό. Τα παιδιά καθυστερούν να εκφράσουν τη θλίψη τους μέχρι να αισθανθούν ότι είναι ασφαλές να εκφράσουν αυτά τα συναισθήματα, μία διαδικασία που θα μπορούσε να πάρει μήνες ή ακόμη και χρόνια, ιδιαίτερα αν έχουν χάσει ένα γονέα ή αδελφάκι.

 Επίσης, μπορεί η συμπεριφορά τους να γίνει περίεργη, για παράδειγμα να κάνουν τον πεθαμένο. Μην σας κάνει εντύπωση. Μην τα αποθαρρύνεται. Αφήστε τα να βρουν τον δρόμο τους μέσα από τα συναισθήματά τους για το θάνατο.

Πως εξηγούμε το θάνατο στο παιδάκι της προσχολικής ηλικίαςΜην αποφεύγετε τις ερωτήσεις του. Είναι φυσιολογικό να είναι περίεργο για το φαινόμενο αυτό, ακόμη και αν δεν έχει χάσει ένα αγαπημένο πρόσωπο. 

Στην πραγματικότητα, η λιγότερο φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή είναι καλή ευκαιρία για να μιλήσετε μαζί του και να βάλετε τις βάσεις που θα βοηθήσουν το παιδί σας να ανταπεξέλθει καλύτερα όταν χάσει κάποιο δικό του πρόσωπο.

Απαντήστε στις ερωτήσεις σχετικά με το θάνατο, μην φοβάστε να διαβάσετε τις ιστορίες για τα παιδιά των οποίων πέθαναν οι παππούδες ή το ζωάκι τους. Δώστε σύντομες, απλές απαντήσεις. 

Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να χειριστούν πάρα πολλές πληροφορίες ταυτόχρονα. Σε αυτή την ηλικία, είναι πιο χρήσιμο να εξηγήσετε το θάνατο από την άποψη των φυσικών λειτουργιών που έχουν παύσει, αντί να ξεκινήσετε μια περίπλοκη συζήτηση για μια συγκεκριμένη ασθένεια. 

Για παράδειγμα «τώρα που ο θείος Γιάννης πέθανε, το σώμα του δεν μπορεί να εργαστεί πια. Δεν μπορεί να περπατήσει, να φάει, να μιλήσει ή να κοιμηθεί, ο ίδιος δεν αισθάνεται καθόλου πόνο».

Είναι επίσης σημαντικό να βοηθήσουμε το παιδάκι της προσχολικής ηλικίας να καταλάβει ορισμένα βασικά πράγματα, όπως ποιος θα το φροντίζει αν η μητέρα του πεθάνει.Εκφράστε τα συναισθήματά σας. 

Η θλίψη του πένθους είναι σημαντικό μέρος της θεραπείας για τους μεγάλους και τα παιδιά. Μην τα φοβίσετε με υπερβολική θλίψη, αλλά μην φτάσετε στο άλλο άκρο.Εξηγήστε ότι και οι μεγάλοι έχουν ανάγκη να κλάψουν και είστε θλιμμένη γιατί σας λείπει η γιαγιά. 

Τα παιδιά καταλαβαίνουν αμέσως την αλλαγή στην διάθεση των μεγάλων και θα ανησυχήσουν ακόμη περισσότερο, αν αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά, και προσπαθείτε να το κρύψετε.Αποφύγετε τους ευφημισμούς. 

Φράσεις των ενηλίκων για το θάνατο, όπως «αναπαύεται εν ειρήνη» ή «σε αιώνιο ύπνο» προκαλούν σύγχυση στα παιδιά. Δεν πρέπει ποτέ να πείτε ο παππούς «έχει πάει μακριά» ή «κοιμάται». Γιατί μπορεί κάλλιστα να θεωρήσουν ότι πηγαίνοντας το βράδυ στο κρεβάτι τους μπορεί να πεθάνουν ή όταν φύγετε για τη δουλειά σας μπορεί να μην ξαναγυρίσετε.

Αναφέρετε τους λόγους του θανάτου όσο μπορείτε πιο απλά. «Ο παππούς ήταν πάρα πολύ μεγάλος και το σώμα του δεν μπορούσε να λειτουργήσει πια». 

Ή αν ήταν άρρωστος, βεβαιωθείτε ότι έχετε καθησυχάσει το μικρό σας, ότι αν και αυτό αρρωστήσει από ένα κρυολόγημα ή γρίπη δεν σημαίνει ότι θα πεθάνει. Χειριστείτε με προσοχή τις έννοιες του Θεού και του ουρανού. 

Επεξηγήσεις του θανάτου και της μεταθανάτιας ζωής, εξαρτώνται βέβαια από τις δικές σας θρησκευτικές πεποιθήσεις. 

Διαλέξτε προσεκτικά τα λόγια σας. Εάν πείτε ότι η γιαγιά είναι καλά γιατί είναι τώρα στον ουρανό ή ο Θεός την αγαπούσε πολύ γι’ αυτό την πήρε κοντά του, θα μπερδευτεί πάρα πολύ αντί να παρηγορηθεί. Για παράδειγμα πως η γιαγιά είναι καλύτερα στον ουρανό και όλοι οι άλλοι γύρω μου είναι στενοχωρημένοι; 

Η αν είμαι καλό παιδί και με αγαπά ο Θεός θα με πάρει κοντά του; Η μήπως πρέπει να είμαι κακό παιδί για να μείνω με τη Μαμά και τον Μπαμπά;

Να είστε προετοιμασμένοι για ποικίλες αντιδράσεις. Τα παιδιά μπορεί να νοιώσουν εκτός από θλίψη για το χαμό ενός αγαπημένου προσώπου, θυμό ή ενοχή. Ακόμη να θυμώσουν μαζί σας, με τους γιατρούς ή τις νοσοκόμες.

Το μικρό σας μπορεί να ξεσπάσει σε γκρίνια ή και κλάμα πιο συχνά, είτε σαν ένα τρόπο να εκδηλώσει τη δική του θλίψη ή σαν αντίδραση στην ένταση και την θλίψη της οικογένειας.Να είστε έτοιμοι να απαντάτε στα ίδια ερωτήματα συνέχεια, η κατανόηση της μονιμότητας του θανάτου είναι πολύ δύσκολη για το παιδάκι. 

Μην ανησυχείτε ότι δεν έχετε εξηγήσει το θάνατο επαρκώς την πρώτη φορά. Απλά προσπαθήστε να απαντάτε ήρεμα και υπομονετικά. Τα παιδιά χρειάζονται συγκεκριμένους τρόπους για να θρηνήσουν το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου. 

Μπορεί να μην είναι έτοιμα να παρευρεθούν σε κηδεία, (ιδιαίτερα με ανοιχτό φέρετρο) αλλά μπορούν να συμμετέχουν σε μνημόσυνο ή απλά να ανάψουν ένα κεράκι.

Αν όμως θέλει να έρθει στην κηδεία, πρέπει οπωσδήποτε να του πείτε όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε για το γεγονός αυτό. Όπως την λειτουργία, το φέρετρο, την ταφή κλπ.Μην ξεχνάτε όμως να του θυμίζετε τις ωραίες στιγμές που έχουν περάσει μαζί. Συζητήστε την αποβολή.

 Εάν έχετε βιώσει μία αποβολή φυσικά θα στενοχωρηθήκατε πολύ. Όμως θα εκπλαγείτε να ανακαλύψετε ότι και το μικρό σας έχει αναστατωθεί, ακόμη και αν δεν κατανοεί απόλυτα την εγκυμοσύνη.Εξηγήστε ήρεμα ότι το μωράκι που χάθηκε, δεν ήταν αρκετά δυνατό για να ζήσει έξω από την κοιλιά της μαμάς.

 Πείτε του να ζωγραφίσει κάτι σαν δώρο για το μωράκι που δεν έζησε. Μην υποτιμήσετε το θάνατο του κατοικίδιου σας. 

Πολλές φορές είναι η πρώτη επαφή του μικρού παιδιού με τον θάνατο. Άλλωστε το σκυλί ή η γάτα είναι και ο πρώτος και πολύ καλός φίλος του παιδιού. Η δε φροντίδα τους τα κάνει να αισθάνονται υπερήφανα και ότι μεγάλωσαν πια! 

Περιμένετε δε να σας κάνουν τις ίδιες ερωτήσεις σαν να πρόκειται για το θάνατο ενός προσώπου.

Βοηθήστε το να ανταποκριθεί στην κάλυψη του θανάτου από τα μέσα ενημέρωσης. Μπορεί να αγνοεί την ειδησεογραφική κάλυψη των εθνικών καταστροφών ή πολέμων, αλλά θα καταλάβει ότι είστε στενοχωρημένοι και επίσης μπορεί να ακούσει μεγαλύτερα παιδιά να το συζητούν.

Καθησυχάστε το παιδάκι σας λέγοντας ότι οι άνθρωποι είναι θυμωμένοι και αγωνίζονται κάπου μακριά, αλλά εσείς είσαστε πάντα δίπλα του για να το προστατεύεται.Προσπαθήστε πάρα πολύ για να επιστρέψετε στους κανονικούς ρυθμούς της καθημερινότητας, που προσφέρει στα παιδιά την αίσθηση της ασφάλειας ότι όλα είναι καλά γύρω τους.

Ασφαλώς θα υπάρξει κάποια αναστάτωση, όμως όσο πιο γρήγορα γυρίσετε στις συνήθειες και τη ρουτίνα του φαγητού, του ύπνου, του παιχνιδιού, τόσο πιο καλά θα είναι για το μικρό σας. Μην προσπαθείτε να είστε τέλεια. 

Δεν είναι κακό να σας δει να κλαίτε. Ζητήστε βοήθεια από τους φίλους και τους συγγενείς και να θυμάστε πάντα ότι όσο πιο πολύ βοηθάτε τον εαυτό σας να το ξεπεράσει τόσο πιο εύκολο θα είναι για το μικρό σας.

 Τέλος ζητήστε βοήθεια, αν το παιδί σας φαίνεται να δυσκολεύεται πάρα πολύ, ή για παράδειγμα, αν τρομοκρατείται στην ιδέα να πάει για ύπνο ή ακόμη αν σας φαίνεται μελαγχολικό. Η συμβουλή ενός ειδικού ασφαλώς θα βοηθήσει πολύ.

Πηγή : paidorama.com/