Αιμορραγία εσόδων λόγω αδυναμίας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού

Ενα ανακουφιστικότατο μαξιλάρι εσόδων, τουλάχιστον 2,3 δισ. ευρώ ετησίως, θα μπορούσε να έχει η χώρα εάν απλώς και μόνον είχε καταφέρει να διατηρήσει την αποδοτικότητα του έτους 2008 στη συλλογή των εσόδων από ΦΠΑ. Το ποσό αυτό, δε, εκτοξεύεται στο απίθανο νούμερο των 9,8 δισ. ευρώ εάν υποτεθεί ότι η Ελλάδα επετύγχανε τη µέση αποδοτικότητα των χωρών του ΟΟΣΑ.

Στο εντυπωσιακό αυτό στοιχείο στηρίζεται, κατά μεγάλο μέρος, η αυστηρή κριτική της έκθεσης της Τράπεζας της Ελλάδος για τις χρόνιες αδυναμίες του φορολογικού συστήματος που έχουν μεγεθυνθεί σημαντικά στο διάστημα κατά το οποίο εμφανίστηκε η κρίση χρέους.

Παρά τη σειρά των φορολογικών παρεµβάσεων, σηµαντικό ποσοστό της υστέρησης που παρουσιάζουν τα έσοδα δεν µπορεί, τονίζεται χαρακτηριστικά στην έκθεση, να αποδοθεί στη χειροτέρευση της οικονοµικής κατάστασης, αλλά στους αρνητικούς παράγοντες που εξακολουθούν να υφίστανται στο δεύτερο έτος εφαρµογής του προγράµµατος οικονοµικής προσαρµογής. Μεταξύ αυτών, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της χώρας, περιλαμβάνονται η ανεπάρκεια του φοροεισπρακτικού και φοροελεγκτικού µηχανισµού και η εκτεταµένη φοροδιαφυγή, µε αποτέλεσµα την πολύ µεγάλη απώλεια εσόδων.

Εάν ληφθούν υπόψη η αύξηση του κύριου συντελεστή ΦΠΑ από 19% το 2009 σε 21% τον Μάρτιο του 2010 και σε 23% τον Ιούλιο του 2010, η εξέλιξη των εσόδων από ΦΠΑ και η εξέλιξη της ιδιωτικής κατανάλωσης, προκύπτει ότι η φορολογική αποδοτικότητα του ΦΠΑ περιορίστηκε στο 0,45 το 2011 από 0,50 και 0,48 το 2009 και το 2010 αντίστοιχα. Συνεπώς η αποδοτικότητα της συλλογής ΦΠΑ φθίνει δραµατικά κατά τη διάρκεια της εφαρµογής του προγράµµατος προσαρµογής, λόγω της αδυναµίας του φοροεισπρακτικού µηχανισµού αλλά και λόγω της εκτεταµένης φοροδιαφυγής και της έλλειψης ρευστότητας στην αγορά.

Λαμβανομένων, εξάλλου, υπόψη των ελαστικοτήτων των φορολογικών εσόδων σε σχέση µε την οικονοµική δραστηριότητα που έχουν εκτιµηθεί από τον ΟΟΣΑ για την Ελλάδα τα 2/3 της χειροτέρευσης του συνόλου των εσόδων από έµµεσους φόρους και από φόρους εισοδήµατος φυσικών και νοµικών προσώπων σε σύγκριση µε το 2010, αποδίδονται στην κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας. Το υπόλοιπο 1/3 µπορεί να αποδοθεί σε άλλους παράγοντες, όπως είναι η φοροδιαφυγή που εν µέρει οφείλεται στην περιορισµένη ρευστότητα των ιδιωτών και των επιχειρήσεων και σε χρόνιες αδυναµίες του φοροεισπρακτικού µηχανισµού.Τι προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος

Περικοπές δαπανών, κατάργηση χαριστικών ρυθμίσεων, εντατικοποίηση των διαδικασιών είσπραξης χρεών και εισφορών και μείωση μισθολογικού κόστους και από ειδικά μισθολόγια, προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του μεσοπρόθεσμου, δεδομένου ότι, όπως παραδέχεται, έχει εξαντληθεί η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών.

Λόγω της δραµατικής πτώσης της οικονοµικής δραστηριότητας και της υψηλής εισοδηµατικής ελαστικότητας των φορολογικών εσόδων, είναι προτιµότερο να αποφευχθούν οι περαιτέρω αυξήσεις φόρων και να βασιστεί η δηµοσιονοµική προσπάθεια τουλάχιστον κατά τα 2/3 σε περικοπές δαπανών, προκειµένου να επιτευχθούν διατηρήσιµα αποτελέσµατα, όπως έχει δείξει και η διεθνής εµπειρία και επιβεβαιώνει η βιβλιογραφία.

Πέραν αυτών οι καταργήσεις και οι συγχωνεύσεις δηµόσιων φορέων δεν έχουν αποδώσει σηµαντικά αποτελέσµατα έως τώρα, όπως η αναδιάρθρωση δηµόσιων επιχειρήσεων και ο περαιτέρω περιορισµός των αµυντικών δαπανών. Συνεχιζόµενη προσπάθεια απαιτείται στον τοµέα της φαρµακευτικής δαπάνης και στη βελτίωση των αποτελεσµάτων του τοµέα της υγείας. Επίσης, θα πρέπει να συνεχιστεί ο εξορθολογισµός των κοινωνικών δαπανών, καθώς και η προσπάθεια περαιτέρω βελτίωσης των αποτελεσµάτων των ΟΤΑ.

Παράλληλα και στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου για την αναµόρφωση του φορολογικού συστήµατος πρέπει να ληφθούν υπόψη, ως αναγκαίες κατευθύνσεις, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η ενίσχυση της δικαιοσύνης στη φορολογία και η κατάργηση αντικινήτρων που αποθαρρύνουν την εργασία (π.χ. η υπερφορολόγηση της εργασίας έχει χαρακτηριστεί και από τον ΟΟΣΑ ως αντικίνητρο που θα πρέπει να διορθωθεί σε µεσοπρόθεσµο ορίζοντα, κατά τρόπο που θα εξασφαλίζει ότι το δηµοσιονοµικό αποτέλεσµα θα είναι ουδέτερο).

Για την αντιµετώπιση των αποκλίσεων του 2011 και τη συνέχιση της δηµοσιονοµικήςπροσπάθειας, προκειµένου να επιτευχθούν οι αναθεωρηµένοι δηµοσιονοµικοί στόχοι του 2012, εκτιµάται ότι απαιτούνται πρόσθετα µέτρα ύψους 1,5% του ΑΕΠ. Σύµφωνα µε τον αναθεωρηµένο προϋπολογισµό του 2012, τα νέα µέτρα αφορούν στοχευµένες περικοπές δαπανών.

Οσον αφορά στα πεπραγµένα της τελευταίας διετίας, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι παρά τη χειροτέρευση της οικονοµικής δραστηριότητας το κυκλικά προσαρµοσµένο (ή διαρθρωτικό) έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης σε εθνικολογιστική βάση έχει βελτιωθεί κατά περισσότερο από 10% του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2011. Επίσης, και το πρωτογενές έλλειµµα βελτιώθηκε κατά 8,4% του ΑΕΠ την περίοδο 2009-2011.

Συνεπώς, η συνεχιζόµενη δηµοσιονοµική εξυγίανση και η επίτευξη πρωτογενών πλεονασµάτων, σε συνδυασµό µε την επιτυχή υλοποίηση της «συµµετοχής του ιδιωτικού τοµέα» (PSI), που περιορίζει τόσο το ύψος του χρέους όσο και την επιβάρυνση των δαπανών για τόκους, την επιτάχυνση της µεταρρυθµιστικής προσπάθειας και την αποδοτική αξιοποίηση της δηµόσιας περιουσίας, µπορούν να αναστρέψουν το αρνητικό κλίµα και να ενισχύσουν τις µεσοµακροπρόθεσµες προοπτικές της ελληνικής οικονοµίας.

Κέρδος