Αν ο έρωτας γίνεται πάντα αγάπη τον χρειαζόμαστε;

Πολλές συζητήσεις έχουν γίνει ανά καιρούς, γύρω απ’ την αγάπη και τον έρωτα, δύο παρόμοιες και συχνά συμπληρωματικές μεταξύ τους έννοιες. Τι είναι αγάπη και τι έρωτας, τελικά; Αγάπη μπορεί να θεωρηθεί μια πληθώρα διαφορετικών συναισθημάτων, καταστάσεων και συμπεριφορών, όπως στοργή κι αφοσίωση. Βάσει της επιστήμης, η αγάπη είναι μια εξέλιξη του ενστίκτου επιβίωσης που αρχικά είχε ως σκοπό να κρατήσει τους ανθρώπους κοντά απέναντι σε απειλές, καθώς και να διευκολύνει τη συνέχιση του είδους.

Έρωτας, απ’ την άλλη, χαρακτηρίζεται το ισχυρότερο συναίσθημα έλξης που υπάρχει μεταξύ δύο ατόμων. Ο έρωτας είναι ένστικτο αρχέγονο, που προβάλλει την ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση. Για τον Πλάτωνα, μια θεία τρέλα, ένα παραλήρημα εμπνευσμένο απ’ τον θεό. Για τον Φρόιντ, έρως και θάνατος αναδείχθηκαν οι πρωταρχικές ενστικτώδεις ορμές που προσδιορίζουν τον άνθρωπο, επεξηγώντας πως ο έρως αναζητεί να συνθέσει όλο και περισσότερη ζώσα ουσία σε ακόμη περισσότερη ζώσα ουσία. Για τον Ερυξίμαχο, μια συμπαντική δύναμη, αρκετά ισχυρή, προκειμένου να αποκαταστήσει τις αρμονικές σχέσεις και για τον Νίτσε η φιλήδονη επιθυμία που αισθάνονται δυο άνθρωποι ο ένας για τον άλλον.

Βάζοντας σε πράξη τις δύο προαναφερθείσες έννοιες, θα μπορούσαμε να πούμε πως έρωτας είναι το έναυσμα μιας ερωτικής σχέσης κι αγάπη η κινητήριος δύναμη που της προσφέρει μακροπρόθεσμη αξία. Αν, όμως, στην πορεία, ο έρωτας καταλήγει πάντα σε αγάπη, τότε γιατί να μη δημιουργούμε σχέσεις με άτομα που ήδη αγαπάμε, ακόμα κι αν δεν τρέφουμε ερωτικά αισθήματα για εκείνα; Μας είναι όντως τόσο απαραίτητος ο έρωτας ή μήπως η παράκαμψή του δεν επηρεάζει και τόσο αρνητικά τη δημιουργία και τη συντήρηση μιας σχέσης;

Αν σκεφτούμε πως ο έρωτας είναι μια χημική αντίδραση του εγκεφάλου, μια έκρηξη αδρεναλίνης, που κατά τους επιστήμονες θεωρείται η μεγαλύτερη απάντηση στον θάνατο, τότε η σημασία του σαφώς απογειώνεται. Η αγάπη δεν παύει να ‘ναι ένα συναίσθημα πληρότητας, μια σχέση πιο βαθιά, που δύσκολα κατακτιέται. Χρειάζεται να περάσεις από διάφορα στάδια πριν φτάσεις στο επίπεδο να αγαπάς αληθινά κι άνευ όρων έναν άνθρωπο με τον οποίο συνδέεσαι ερωτικά.

Ως εκ τούτου, η επίκτητη αγάπη που τρέφει ένας άνθρωπος για κάποιον ερωτικό του σύντροφο κι η αγάπη που προηγείται του ερωτικού δεσμού διαφέρουν κατά πολύ. Το δέσιμο ενός ερωτικού ζευγαριού μπορεί να ‘χει την ικανότητα να δημιουργήσει δυνατή αγάπη για το πρόσωπο του εκάστοτε συντρόφου, αυτό όμως δε σημαίνει ότι το ίδιο λειτουργεί κι αντίστροφα. Δηλαδή, η διαδικασία η οποία χρειάζεται για να γεννηθεί αγάπη απ’ τον έρωτα είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Αν από μια σχέση απουσιάζει ο έρωτας, τότε, κατά συνέπεια, η σχέση δεν μπορεί να ‘χει την εξέλιξη μιας οποιασδήποτε παρόμοιας σχέσης ερωτικής μορφής. Μια σχέση που δεν περνά από όλα τα στάδια της ωρίμανσης, προφανώς θα πάσχει, άσχετα με το αν θεωρητικά καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα.

Εξ ορισμού, οι σχέσεις είναι συνθήκες στις οποίες η θεωρία δε συμβαδίζει απαραίτητα με την πράξη, γι’ αυτό κι είναι περίπλοκες αλλά συνάμα απλούστατες υποθέσεις. Έρωτας συν σχέση ίσον αγάπη, ενώ αγάπη συν σχέση δεν ισούται πάντοτε με έρωτα. Μπορεί η αγάπη να ‘ναι, πράγματι, κοινός παρονομαστής και των δύο περιπτώσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο οποιοσδήποτε συνδυασμός του τρίπτυχου αγάπης, σχέσης κι έρωτα, καταλήγει στο ίδιο αποτέλεσμα.