«Τη μέρα που πραγματικά θα πεθάνω δεν θα το πιστεύει κανένας»!

Ο μακροβιότερος πολιτικός ηγέτης παγκοσμίως. Ο άνθρωπος που έκανε την Κούβα το πρώτο κομμουνιστικό κράτος στο δυτικό ημισφαίριο. Ο επαναστάτης που έβλεπε τους Αμερικανούς Προέδρους να... περνούν οργανώνοντας αποτυχημένες δολοφονικές απόπειρες εναντίον του. Ίσως η πιο αναγνωρίσιμη πολιτική προσωπικότητα του πλανήτη, δεν ζει πια. Ό,τι κι αν συμβεί στην Κούβα μετά τον Φιντέλ Κάστρο, είναι σίγουρο πως το όνομά του θα επιβιώσει στην Ιστορία.

Το Νοέμβριο του 2005, σχολιάζοντας δημοσιεύματα για την πορεία της υγείας του, ο 79χρονος τότε Φιντέλ είχε πει: «Έχουν προσπαθήσει να με σκοτώσουν τόσες πολλές φορές, αλλά η μια απογοήτευση ακολουθεί την άλλη. Τη μέρα που πραγματικά θα πεθάνω δεν θα το πιστεύει κανένας».

Πράγματι, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς, και ιδιαίτερα όλοι εκείνοι τους οποίους ο ηγέτης της Κούβας ήταν κάτι παραπάνω από ένας ακόμη πολιτικός, ότι ο Φιντέλ Κάστρο δεν υπάρχει πια. Αν και πολιτικά παροπλισμένος από το 2006, το όνομα «Φιντέλ» παραμένει χρόνια τώρα ταυτισμένο με τις ιδέες της Επανάστασης, του Κομμουνισμού, του Αντιαμερικανισμού, και, κυρίως, με τη χώρα του, την Κούβα. Ο Φιντέλ ήταν η Επανάσταση, ήταν η Κούβα. Και τώρα που ο Φιντέλ δεν υπάρχει πια, ούτε η Επανάσταση, ούτε η Κούβα θα είναι ποτέ πια οι ίδιες.

Από πλουσιόπαιδο, «προστάτης των φτωχών»

Στις 13 Αυγούστου 1926, σε μία φυτεία με ζαχαροκάλαμα στο Μπιράν της Κούβας γεννιέται ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρουζ. Πατέρας του, ο Ανχελ, ένας μεγαλογαιοκτήμονας ο οποίος είχε φτάσει στο νησί από την Ισπανία. Μητέρα του, η Λίνα Ρουζ Γκονζάλες, μια μαγείρισσα την οποία ο Ανχελ παντρεύεται μόνο όταν ο Φιντέλ γίνεται 17 ετών, οπότε ο μικρός έπρεπε να ζήσει για αρκετά χρόνια με το στίγμα του νόθου. Ο Φιντέλ είναι το τρίτο από τα επτά παιδιά του ζευγαριού.

Σε ηλικία 6 ετών μετακομίζει μαζί με τη μεγαλύτερη αδελφή του, Ανχελίτα, στο Σαντιάγκο ντε Κούβα, στο σπίτι μιας δασκάλας από το Μπιράν. Στο Σαντιάγκο κάνει μαθήματα στο σπίτι, τις περισσότερες ώρες όμως ακούει πιάνο: «Ωρες ολόκληρες άκουγα τις νότες. Είναι πολύ περίεργο που δεν έγινα τελικά μουσικός», έχει πει. Σε κανονικό σχολείο πηγαίνει στα δεκατρία του. Σε εκείνη την ηλικία κάνει και την πρώτη του «επανάσταση», βοηθώντας στην οργάνωση απεργίας στη φυτεία του πατέρα του.

Ο νεαρός Φιντέλ Κάστρο με συμφοιτητές του στη Νομική Σχολή της Αβάνας από την οποία αποφοίτησε το 1950.

Το 1942, στα 16 του, εισάγεται στο Κολέγιο ντε Ντολόρες στο Σαντιάγκο, ένα ελίτ σχολείο Ιησουιτών. Αν και οι συμμαθητές του είναι όλοι πλουσιόπαιδα, εκείνος δεν έχει πολλά πολλά μαζί τους. Προτιμά τους λιγότερο ευνοημένους: όποτε η κινηματογραφική λέσχη του σχολείου προβάλλει γουέστερν, ο Φιντέλ είναι πάντα με το μέρος των Ινδιάνων. Λάτρης των σπορ, μπαίνει στην ομάδα μπέιζμπολ του σχολείου. Είναι τόσο επιδέξιος, που το 1944 ανακηρύσσεται ως ο καλύτερος αθλητής όλων των γυμνασίων της Κούβας.

Αναφερόμενος στα παιδικά του χρόνια, ο Φιντέλ εξομολογήθηκε αργότερα ότι γύρω στα 1939 έγραψε στα αγγλικά, μια επιστολή που απευθυνόταν στον Ρούζβελτ, τον οποίο συμπαθούσε. Νόμιζε μάλιστα ότι ο Αμερικανός πρόεδρος του απάντησε, αλλά ήταν η αμερικανική πρεσβεία που τον ευχαριστούσε για την επιστολή του. Ο Ρούσβελτ είναι ίσως ο μοναδικός Αμερικανός πρόεδρος που απολάμβανε την εκτίμηση του Φιντέλ. Μιλώντας κάποτε για τον Ψυχρό Πόλεμο τον χαρακτήρισε μια «βλακεία» που εκείνος δεν θα είχε διαπράξει ποτέ.

Σειρά έχει η Νομική Σχολή και η ανάμειξή του με την πολιτική. Την εποχή εκείνη η Κούβα είναι δεμένη στο άρμα των ΗΠΑ. Τυπικά μόνο ανεξάρτητη χώρα, δεν έχει κανένα δικαίωμα να κλείσει συμφωνίες χωρίς τη συγκατάθεση των αμερικανών ενώ στο εσωτερικό κυριαρχούν η φτώχια, η διαφθορά και η καταπίεση. Ο δικτάτορας Φουλχένσιο Μπατίστα, που παίρνει την εξουσία το 1952, διατηρεί το διεφθαρμένο καθεστώς. Στα χρόνια της δικτατορίας του η Κούβα είναι «το μπορντέλο των ΗΠΑ»: οι πλούσιοι αμερικανοί την επισκέπτονται για να παίξουν στα καζίνα και να διασκεδάσουν με τις όμορφες γυναίκες της.

Ο στρατιώτης Φιντέλ και οι αντάρτες του πανηγυρίζουν την εξουδετέρωση του καθεστώτος Μπατίστα και τη νίκη της επανάστασης. Η φωτογραφία έχει ημερομηνία 8 Ιανουαρίου 1959.

Μέσα στα δύο χρόνια που ο Φιντέλ ασκεί τη δικηγορία προλαβαίνει να κερδίσει τον τίτλο του «προστάτη των φτωχών», αφού οι πελάτες του είναι κυρίως φτωχοί και αδικημένοι, από τους οποίους συχνά δεν παίρνει χρήματα. Οι ιδέες του για μία ανεξάρτητη Κούβα τον οδηγούν στις τάξεις του Κουβανικού Λαϊκού Κόμματος. Δοκιμάζει μάλιστα και την τύχη του ως υποψήφιος βουλευτής. 

Είναι η εποχή που ο Μπατίστα παίρνει με πραξικόπημα την εξουσία και οι εκλογές δεν γίνονται ποτέ.

Ένα χρόνο αργότερα, εγκαταλείπει τη δικηγορία και σχηματίζει, μαζί με τον αδελφό του Ραούλ, μία αντάρτικη ομάδα με στόχο την ανατροπή του Μπατίστα. Μετά από μια καταστροφική επίθεση στις 26 Ιουλίου του 1953 στο φυλάκιο της Μονκάντα, ο Φιντέλ, ο Ραούλ και οι περίπου 70 επιζώντες συλλαμβάνονται. 

Η τύχη τού κλείνει το μάτι: Φιντέλ και Ραούλ γλιτώνουν την εκτέλεση, όταν ένας αξιωματικός, παλιός συμφοιτητής τους, αναγνωρίζει τα αδέλφια και τους χαρίζει τη ζωή. Από τότε η τύχη θα είναι συχνά στο πλευρό του.

Με τον Ερνέστο 'Τσε' Γκεβάρα γνωρίστηκε στο Μεξικό. Μαζί οργάνωσαν την Κουβανική επανάσταση και έμειναν φίλοι μέχρι το τέλος. Ο Φιντέλ δήλωσε κάποτε ότι η είδηση του θανάτου του Τσε ήταν μια από τις χειρότερες στιγμές της ζωής του.

Η απολογία του στη δίκη που ακολουθεί, μένει στην ιστορία. Υπερασπίζεται ο ίδιος τον εαυτό του με μία ομιλία την οποία τελειώνει με το ιστορικό «Καταδικάστε με, δεν με νοιάζει, η Ιστορία θα με αθωώσει».

Ένας αντάρτης στην εξουσία

Σε εκείνη τη δίκη θα καταδικαστεί σε 15 χρόνια φυλάκιση. Απελευθερώνεται όμως το 1955 με τη γενική αμνηστία και καταφεύγει πρώτα στις ΗΠΑ και μετά στο Μεξικό. Εκεί θα γνωρίσει τον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα και το συνταγματάρχη Αλμπέρτο Μπάχο. Το Κίνημα της 26ης Ιουλίου, σε ανάμνηση της ημέρας της αποτυχημένης πρώτης επίθεσης, έχει μόλις γεννηθεί.

Ο Φιντέλ Κάστρο μπαίνει στο χώρο όπου διεξάγεται η δίκη των εξόριστων Κουβανών που αποπειράθηκαν να εισβάλουν παράνομα στην Κούβα το 1961. Η επιχείρηση που έμεινε στην ιστορία ως «απόβαση στον κόλπο των Χοίρων» είχε σχεδιαστεί από την CIA.

Στις 2 Δεκεμβρίου 1956, ο Φιντέλ και ο Τσε μαζί με 80 «γενειοφόρους» (barbudos) άνδρες επιβιβάζονται στη θαλαμηγό «Γκράνμα» και κατευθύνονται προς την Κούβα και αποβιβάζονται στην ανατολική ακτή. «Δεν ήταν απόβαση, αλλά ναυάγιο» θα σχολιάσει αργότερα. Δεκάδες barbudos σκοτώνονται επιτόπου και πολλοί φυλακίζονται. Όσοι επιβιώνουν αναγκάζονται να αποτραβηχτούν στα βουνά.

Στον ορεινό όγκο της Σιέρα Μαέστρα το αποδεκατισμένο κίνημα (16 άνδρες) ξεκινά αντάρτικο αγώνα: καταφέρνει πλήγματα στις κυβερνητικές δυνάμεις, αποκόπτει το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο και την 1η Ιανουαρίου 1959 καταλαμβάνει την πρωτεύουσα Αβάνα. Χιλιάδες λαού ξεχύνονται στους δρόμους για να τους υποδεχτούν. Το παιχνίδι έχει κριθεί. Ο Μπατίστα αποδρά στην Ισπανία αφού πρώτα προλαβαίνει να βουτήξει 40 εκατομμύρια δολάρια από τα κρατικά ταμεία. Θα πεθάνει εξόριστος το 1973.

O πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και ο Κουβανός ηγέτης ανταλλάσσουν έγγραφα από την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας κατά τη διάρκεια συνάντησής τους στην Αβάνα τον Απρίλιο του 1989.

Όλα έχουν αλλάξει. Ο Φιντέλ, αρχηγός της Κούβας πλέον, αρχίζει ένα πρόγραμμα εθνικοποιήσεων στις τράπεζες, στις εταιρείες πετρελαίου, στις βιομηχανίες ζάχαρης, που στην πλειοψηφία τους ήταν αμερικανικών συμφερόντων. Οι ΗΠΑ κηρύττουν εμπορικό αποκλεισμό αλλά ο Κάστρο δεν πτοείται. Δεν πτοείται ούτε όταν εξόριστοι Κουβανοί, υποκινούμενοι από την αμερικανική κυβέρνηση, θα επιχειρήσουν να εισβάλουν στον Κόλπο των Χείρων. Αντίθετα στρέφεται προς τη Σοβιετική Ένωση ανακηρύσσοντας την Κούβα «Σοσιαλιστική Δημοκρατία», προκαλώντας τον αφορισμό του από τον Πάπα. Και να σκεφτεί κανείς, ότι τότε ακόμη δεν ήταν καν κομμουνιστής.

Μέχρι τότε, για την παγκόσμια κοινότητα, ο Φιντέλ είναι απλώς ένα αγκαθάκι στο ρόδο της ελεύθερης αγοράς. Όταν όμως στα 1962 ο Σοβιετικός ηγέτης, Νικίτα Χρουστσόφ, αποφασίζει, με τη συναίνεση του Φιντέλ, να εγκαταστήσει 162 πυρηνικούς πυραύλους στο κουβανικό έδαφος, από ένας απλός πεισματάρης αρχηγός κράτους γίνεται θανάσιμη απειλή. Λέγεται πως όταν, το 1992, ο Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα συνάντησε τον Κάστρο και ο τότε υπουργός άμυνας των ΗΠΑ τον ρώτησε τι θα μπορούσε να είχε συμβεί στην Κούβα αν οι πύραυλοι χρησιμοποιούνταν, εκείνος απάντησε: «Θα καταστρεφόταν».

Το προτεταμένο δάχτυλο συνόδευε απαραιτήτως τις αναρίθμητες ομιλίες του στην Πλατεία της Επανάστασης στην Αβάνα. Οι πολύωροι λόγοι του θα μείνουν στην Ιστορία αλλά και... στο Γκίνες.

Όχι, ο Κάστρο δεν ήταν ποτέ διπλωμάτης. Ευτυχώς ήταν ο Κένεντι και ο Χουρτσόφ κι έτσι τόσο ο Φιντέλ όσο και το νησί της Καραϊβικής σώθηκαν από την καταστροφή.

Ένας δικτάτορας για... Γκίνες

Ο Φιντέλ βγαίνει αξιοθαύμαστα πιο δυνατός από την Κρίση των Πυραύλων, όπως ονομάστηκε, συνεχίζοντας να ασκεί δικτατορικό έλεγχο σε όλες τις εκφάνσεις της Κουβανικής πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Οι φωνές των διαφωνούντων καταπνίγονται με συνοπτικές διαδικασίες ενώ πολλά μέλη της ανώτερης και μεσαίας τάξης μεταναστεύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι όμως μόνο οι διαφωνούντες. Ο Φιντέλ αποδεικνύεται ανάλγητος απέναντι ακόμη και σε παλιούς φίλους της Επανάστασης αλλά και φανατικός πολέμιος των ομοφυλοφίλων.

Αργότερα, θα προσπαθήσει να αιτιολογήσει τις πράξεις του λέγοντας ότι η Επανάσταση δεν είναι... κρεβάτι στρωμένο με ροδοπέταλα: «Κάθε πρωί που ξυπνάω, έχω την αγωνία μήπως και δεν μπορέσω να κάνω καλά τη δουλειά μου ως επαναστάτης. Όμως, και με πόνο, πρέπει να σας πω ότι πρέπει να εκτελέσω ανθρώπους. Τι πιστεύετε; Ότι μας αρέσει να σκοτώνουμε; Είμαστε αναγκασμένοι. Πιστέψτε με, είναι αγώνας μέχρις εσχάτων. Έχουμε καθήκον να υπερασπιστούμε την επανάσταση και να την κάνουμε να προχωρήσει. Δεν μπορούμε να δείξουμε οίκτο. Ακόμη κι έτσι, είναι φοβερό».

Ο Φιντέλ με τον αδελφό του Ραούλ Κάστρο, το 2004, κατά τη διάρκεια του επίσημου εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Δύο χρόνια μετά, τα προβλήματα υγείας του θα αναγκάσουν τον Φιντέλ να παραδώσει την αρχηγία στον Ραούλ.

Όσο αποφεύγει τους «πολιτισμένους» Δυτικούς, τόσο αναπτύσσει τους δεσμούς της χώρας του με αφρικανικές και ασιατικές χώρες. Μαζί με τη Γιουγκοσλαβία και την Ινδία πρωτοστατεί στο κίνημα των και το 1975 στέλνει στρατεύματα στην Ανγκόλα στο πλευρό του Λαϊκού Κινήματος για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας και το 1978 στην Αιθιοπία για την αντιμετώπιση της εισβολής της Σομαλίας. Το γεγονός αυτό, καθώς και η βοήθεια που προσφέρει στους Σαντινίστας της Νικαράγουας το 1979, επιδεινώνουν ακόμη περισσότερο τις σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Παράλληλα, επεκτείνει τις κοινωνικές υπηρεσίες για όλους, εγκαθιδρύοντας ένα πρωτόγνωρο αίσθημα ισότητας και δικαιοσύνης στις τάξεις του φτωχού λαού του. Η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη γίνονται προσβάσιμες δωρεάν σε όλους τους Κουβανούς ενώ εξαλείφεται ο αναλφαβητισμός και η ανεργία. Και το πιο απομονωμένο χωριό έχει σχολείο, κάθε κάτοικος έχει σπίτι και δουλειά.

Με τον Νέλσον Μαντέλα στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψής του στη Νότιο Αφρική. Αργότερα, ο Φιντέλ θα επισκεπτόταν το κελί του νοτιοαφρικανού ηγέτη στις φυλακές της νήσου Ρόμπεν.

Το 1976 από πρωθυπουργός γίνεται πρόεδρος της χώρας. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας είναι το μόνο νόμιμο κόμμα και το 1980 ο Φιντέλ ανοίγει τα σύνορα για πέντε μήνες δίνοντας την ευκαιρία στους αντιφρονούντες να αποχωρήσουν.

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 επιβαρύνει τραγικά την Κουβανική οικονομία με αποτέλεσμα ο Κομαντάντε να αναγκαστεί να πάρει κάποια μέτρα υπέρ της οικονομικής απελευθέρωσης και της ελεύθερης αγοράς. Στα πλαίσια αυτής της αλλαγής πλεύσης, αξιολογήθηκε και η απόφασή του να επιστέψει την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β' το 1998. Θα είναι μια από τις ελάχιστες φορές που θα αποχωριστεί τη στρατιωτική στολή του για χάρη ενός σκουρόχρωμου κοστουμιού.

Ο Ντιέγκο Μαραντόνα είναι τόσο μεγάλος θαυμαστής του Φιντέλ που στη γάμπα του έχει ένα μεγάλο τατουάζ με το πρόσωπο του Κουβανού ηγέτη. Το 2005 μάλιστα θα επισκεφτεί τον Φιντέλ για να του πάρει συνέντευξη για λογαριασμό αργεντίνικου τηλεοπτικού σόου.

Ο Ισπανός συγγραφέας Μανουέλ Βάσκες Μονταλμπάν γράφει για εκείνη την εποχή: «Δεν βρίσκεις τίποτα στα καταστήματα αλλά όλοι τρώνε. Όλοι τρώνε, αλλά όλοι παραπονιούνται ότι δεν υπάρχουν τρόφιμα. Ο κόσμος παραπονιέται συνεχώς, αλλά όλοι πάνε στην Πλατεία της Επανάστασης για να ζητωκραυγάσουν υπέρ του Φιντέλ Κάστρο».

Είναι αλήθεια. Με βροχή, με κρύο, με ζέστη, χιλιάδες Κουβανοί συνωστίζονται για να ακούσουν το «άλογο» (καμπάγιο), όπως αποκαλούν τρυφερά και χαϊδευτικά τον ύψους 193 εκατοστών αλλά και αδάμαστης δύναμης ηγέτη τους να μιλά επί ώρες ολόκληρες χωρίς να έχει μπροστά του ούτε μια σελίδα χαρτί και πολλές φορές χωρίς να έχει καν προετοιμάσει αυτά που θα πει. (Σε αντίθεση με πολλούς από τους αντιπάλους του Προέδρους των ΗΠΑ –εννέα όσο εκείνος ήταν στο τιμόνι της Κούβας-, που όχι μόνο δεν ετοίμαζαν οι ίδιοι τις ομιλίες τους, κάποιες φορές δυσκολεύονταν ακόμα και να τις διαβάσουν).

Αν και αφορισμένος από την Καθολική Εκκλησία, ο Φιντέλ υποδέχεται στην Αβάνα τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ στις 25 Ιανουαρίου 1998. Θα είναι μια από τις ελάχιστες φορές στη διάρκεια της προεδρίας του που θα απαρνηθεί τη στρατιωτική του στολή.

Η ρητορική του δεινότητα τον φέρνει μάλιστα στο Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες. Ο λόγος που εκφωνεί στις 29 Σεπτεμβρίου 1960 στα Ηνωμένα Έθνη είναι ο μεγαλύτερος σε διάρκεια λόγος που εκφωνήθηκε ποτέ εκεί: 4 ώρες και 29 λεπτά! Ο μεγαλύτερος σε διάρκεια λόγος του επί κουβανικού εδάφους έφτασε τις 7 ώρες και 10 λεπτά.

Το όνομα «Φιντέλ», όμως, υπάρχει στο Γκίνες και για έναν ακόμη λόγο: για τις περισσότερες... απόπειρες δολοφονίας που έχουν γίνει εναντίον του. Επί σχεδόν μισό αιώνα, CIA και Κουβανοί αυτοεξόριστοι αναζητούνν τρόπους για να τον βγάλουν από τη μέση. Οι περισσότερες γίνονται επί Νίξον (184) και Ρίγκαν (197). Ορισμένες από τις μεθόδους θυμίζουν... Τζέιμς Μποντ, όπως πούρα που εκρήγνυνται ή εκρηκτικά στρείδια στα σημεία όπου του άρεσε να κάνει βουτιές.

Ένας πρώην σωματοφύλακάς του μέτρησε ότι ο Κάστρο επιβίωσε από 638 απόπειρες δολοφονίας, για τις οποίες μάλιστα γυρίστηκε ντοκιμαντέρ, με τίτλο «638 τρόποι για να σκοτώσεις τον Κάστρο». [Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι εκτός από τον ίδιο τον Κάστρο, στο Βιβλίο ρεκόρ Γκίνες βρίσκεται και η... αγελάδα του. Η Ούμπρε Μπλάνκα παράγει αξιοθαύμαστες ποσότητες γάλα (110 λίτρα/ μέρα)].

Με τον ηγέτη της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες. Οι δυο άντρες θα συναντηθούν πολλές φορές στα χρόνια της ηγεσίας τους καθώς υπογράφουν συχνά εμπορικές συμφωνίες αλλά και με αφορμή τα προβλήματα υγείας και των δύο.

Οι απόπειρες εναντίον του δεν στέκονται ικανές να του αφαιρέσουν την εξουσία. Αντίθετα τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει το 2006 τον αναγκάζουν να παραδώσει προσωρινά την εξουσία στον αδελφό του, Ραούλ. Στις 19 Φεβρουαρίου του 2008, έπειτα από μισό αιώνα στο τιμόνι της Κούβας, ανακοινώνει την οριστική παραίτησή του.

Στην παραίτησή του που δημοσιεύεται στην επίσημη κρατική εφημερία «Γκράνμα», γράφει τα εξής: «Στους αγαπητούς μου συμπατριώτες, ανακοινώνω ότι δεν θα θελήσω, ούτε θα αποδεχτώ το αξίωμα του προέδρου και του ανώτατου διοικητή στην επόμενη Eθνοσυνέλευση. Θα ήταν αντίθετο στη συνείδησή μου να αναλάμβανα ευθύνες που θα απαιτούσαν μετακινήσεις και ολοκληρωτική δέσμευση, κάτι το οποίο δεν είμαι, από βιολογικής πλευράς, σε θέση να προσφέρω. Δεν σας αποχαιρετώ. Θέλω απλώς να μάχομαι ως στρατιώτης της ιδεολογίας». Από το 2006 κι έπειτα, οι ελάχιστες δημόσιες εμφανίσεις του περιορίζονται στο να αποδείξουν απλώς ότι εξακολουθεί να ζει.

Ο άνθρωπος Φιντέλ

Θα περίμενε κανείς ότι ένας επαναστάτης και απόλυτος κυβερνήτης μιας χώρας δεν θα προλάβαινε να ασχοληθεί ιδιαιτέρως με εξωεπαναστατικές δραστηριότητες. Κι όμως, η προσωπική ζωή του Φιντέλ υπήρξε ιδιαιτέρως πολυτάραχη, αν και οι πληροφορίες γύρω από αυτήν είναι αρκετά συγκεχυμένες. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Νομική γνωρίζει τη Μίρτα Ντιάζ Μπαλάρτ, κόρη εύπορης οικογένειας της Αβάνας. Παντρεύονται το 1948 και ένα χρόνο μετά γεννιέται το πρώτο τους παιδί, ο Φιντελίτο.

Όντας ακόμη παντρεμένος, γνωρίζει τη Νάτι Ρεβουέλτα, κόρη ενός πλούσιου Ισπανού εμπόρου. Ο έρωτάς τους είναι σφοδρός και όσο ο Κάστρο είναι φυλακή αλληλογραφούν μανιωδώς. Μέσα από τα γράμματα εκείνης της περιόδου, τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα πριν από μερικά χρόνια, ξετυλίγεται και η λυρική πλευρά του Κομαντάντε, ο οποίος έγραφε σ' ένα γράμμα του: «Ένα φιλί μπορεί να είναι ίδιο με ένα άλλο, όμως οι εραστές δεν κουράζονται ποτέ να φιλιούνται. Οι λέξεις σου είναι σαν τα φιλιά... αυτό είναι το μυστικό των γραμμάτων σου...». Ο Κάστρο χωρίζει τη γυναίκα του όταν αποφυλακίζεται, η Νάτι όμως αρνείται να τον παντρευτεί. Αυτή του χαρίζει τη μοναδική του κόρη, την Αλίνα Φερνάντες. Σύμφωνα με το βιβλίο «Without Fidel» («Χωρίς τον Φιντέλ») θα είναι το ένα από τα τρία παιδιά του που θα γεννηθεί μέσα στο 1956. Το βιβλίο αυτό θέλει τον Κάστρο να είναι συνολικά πατέρας 11 παιδιών, ενώ οι επίσημες αναφορές κάνουν λόγο για οχτώ. Ο ίδιος όταν κάποια στιγμή ρωτήθηκε πόσα παιδιά έχει απάντησε διπλωματικά: «Ολόκληρη φυλή».

Ένας από τους μεγάλους του έρωτες είναι Σίλια Σάντσες Μανδούλεϊ, γραμματέας και στενή του συνεργάτης από το 1955. Είναι η γυναίκα που ξέρει κάθε λεπτομέρεια της ζωής του, που τον οργανώνει και συμβουλεύεται σε αποφάσεις. Λέγεται ότι το κομβόι με τις τρεις μαύρες Μερσέντες, με τις οποίες ο Κάστρο και η φρουρά του συνήθιζαν να διασχίζουν την Αβάνα στάθμευε πολλές φορές έξω από το σπίτι της Σάντσες, κάθε ώρα της ημέρας.

Σε μια από τις τελευταίες του δημόσιες εμφανίσεις, κατά τη διάρκεια των εκλογών της Κουβανικής Εθνοσυνέλευσης, τον Φεβρουάριο του 2013. Ο Φιντέλ συνομίλησε αρκετή ώρα με δημοσιογράφους αλλά και με πλήθος κόσμου.

Με την Ντάλια Σότο ντελ Βάλε, την οποία λέγεται ότι παντρεύτηκε κρυφά το 1980, απέκτησε πέντε γιους. Τα ονόματα όλων ξεκινούν από «Α» και ο νεότερος, Αντώνιο, είναι σήμερα ο γιατρός της εθνικής ομάδας μπέιζμπολ της Κούβας. Λόγω της αυστηρής λογοκρισίας που είχε επιβάλει ο Κάστρο σε ό,τι αφορούσε την προσωπική του ζωή, η γυναίκα αυτή εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην τηλεόραση μόλις το 2003. «Όλη μου τη ζωή είχα την άποψη ότι η προσωπική ζωή ενός ανθρώπου δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο δημοσιοποίησης, ούτε να σχετίζεται με την πολιτική, όπως συνηθίζει να συμβαίνει στον καπιταλιστικό κόσμο», θα δηλώσει κάποτε.

Κανένα από το παιδιά του Κάστρο δεν αναμείχθηκε με την πολιτική. Ο νόμος άλλωστε στην Κούβα το απαγορεύει ρητά.

Η εφημερίδα Νιού Γιορκ Ποστ, βασισμένη σε μαρτυρία στενού συνεργάτη του, έγραψε κάποτε ότι επί τέσσερις δεκαετίες ο Κάστρο κοιμόταν με δύο γυναίκες την ημέρα, γεγονός που αντιστοιχεί σε 35.000! Η επανάσταση είχε τα τυχερά της.

Η επιτυχία του Φιντέλ στις γυναίκες, δεν ήταν βέβαια διόλου ανεξήγητη: Οι φίλοι του μιλούν για έναν πολύ ευγενικό, τρυφερό και περιποιητικό άνθρωπο με μαλακή φωνή που μπορούσε να κάνει τον συνομιλητή του να αισθανθεί άνετα από το πρώτο λεπτό.

Ο Γκαμπιέλ Γκαρσία Μαρκές, ένας από τους πολλούς διάσημους φίλους του, αφηγούνταν με δέος την ακρίβεια και το βάθος με το οποίο μπορούσε να αναλύσει ένα πρωί ένα βιβλίο του το οποίο είχε διαβάσει το προηγούμενο βράδυ. Η εξαιρετική του μνήμη του επέτρεπε να θυμάται με κάθε λεπτομέρεια ακόμη και δεκαετίες μετά μια συζήτηση που είχε κάνει με κάποιον ή να κάνει από μνήμης μαθηματικούς υπολογισμούς. Επίσης ο συγγραφέας έλεγε ότι ο Φιντέλ ήταν πολύ δεινός μάγειρας.

Λέγεται ότι τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Φιντέλ («πιστός» στα Ισπανικά) ήρθε ξανά πιο κοντά στην Καθολική Εκκλησία. Γι’ αυτό και η επίσκεψη του Πάπα Βενέδικτου ΣΤ' στην Αβάνα τον Μάρτιο του 2012 θεωρήθηκε από κάποιους, ανάμεσα στους οποίους και η κόρη του, ως προσπάθεια να κερδίσει «άφεση αμαρτιών». Σύμφωνα άλλωστε με έναν βιογράφο του Φιντέλ το αγαπημένο ανάγνωσμα του Κομαντάντε ήταν πάντα η Βίβλος.

Μια ιδιοφυΐα με γερά θεμέλια

Το όνομα «Φιντέλ» προφέρεται με θαυμασμό από πολλούς, με μίσος από άλλους. Για όλους όμως είναι συνυφασμένο με την Ιστορία. Η ιστορία της ζωής του Φιντέλ είναι η σύγχρονη Ιστορία: επαναστατικά κινήματα, Ψυχρός Πόλεμος, Ανατολή εναντίον Δύσης, κομμουνισμός εναντίον καπιταλισμού. Μπορεί στα χρόνια που κυβέρνησε να άλλαξαν πολλά στην παγκόσμια ιστορία, εκείνος όμως παρέμεινε πάντα ο ίδιος: το σύμβολο της επανάστασης, ένας κομμουνιστής που επιβίωσε της πτώσης του κομμουνισμού. Κι αν αναλογιστεί κανείς πως προερχόταν από πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων και πως φοίτησε σε κολέγιο ιησουϊτών, αντιλαμβάνεται πως η ίδια του η ζωή ήταν μια προσωπική επανάσταση. Ο συναγωνιστής του, Τσε Γκεβάρα είχε πει γι' αυτόν «ο Φιντέλ έχει μια προσωπικότητα τόσο εξαιρετική, που θα γινόταν αρχηγός οποιουδήποτε κινήματος κι αν μετείχε, αυτό εξ άλλου γινόταν πάντα σ’ όλη του τη σταδιοδρομία, από τότε που ήταν φοιτητής, ως τη στιγμή που έγινε ο αρχηγός των καταπιεσμένων λαών της Λατινικής Αμερικής. Έχει τις αρετές του μεγάλου οδηγού».

Εξαιρετικά ευφυής, κατάφερε να κυβερνήσει και να παραμείνει στη θέση του σε περιστάσεις τόσο διαφορετικές χάρη στην εξαιρετική του ικανότητα να μαθαίνει νέα πράγματα και να προσαρμόζεται στις καταστάσεις: ιδιοφυΐα στους τομείς της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της αγροκαλλιέργειας, της αγροτικής παραγωγής, της οικονομίας, των πηγών ενέργειας και πολλών άλλων, κάθε φορά που χρειαζόταν να πάρει μέτρα σε καθέναν από τους παραπάνω τομείς.

Χαρακτηριστικό το πώς αντιμετώπισε το λαθρεμπόριο κρατικών καυσίμων στα βενζινάδικα της χώρας πριν κάποια χρόνια: άμεση κινητοποίηση-εκπαίδευση 15.000 νεαρών κοινωνικών λειτουργών που ανέλαβαν την μεταφορά και διανομή καυσίμων από τα διυλιστήρια μέχρι την μάνικα, ξεσκεπάζοντας τους μαυραγορίτες! Ο ίδιος έλεγε: «Προτιμώ τα παλιά ρολόγια, τα παλιά γυαλιά, τις παλιές μπότες, αλλά στην πολιτική, προτιμώ ό,τι είναι νέο».

Την εξαιρετική του ευφυΐα δεν αμφισβητούν ούτε οι επικριτές του. Επίσης δεν του αμφισβητούν ούτε ότι, ακόμα και μέσα στη δίνη φοβερών γεγονότων, διεθνών κρίσεων και δοκιμασιών, δεν έπαψε ποτέ να μετασχηματίζει την επαναστατικές ιδέες και αξίες του, δίνοντας καθημερινή μάχη με τα προβλήματα που ανέκυπταν και μην σταματώντας να κάνει κριτική στην ίδια την επαναστατική θεωρία και να την προσαρμόζει στις νέες ανάγκες χωρίς αγκυλώσεις, πείσματα αλλά και εκπτώσεις. Γι’ αυτό και η επανάστασή του έριξε τόσο γερά θεμέλια στην κουβανική κοινωνία. Τον κατηγορούν ωστόσο για μισαλλοδοξία, ότι διατήρησε το λαό του στη φτώχεια, και ότι αρνήθηκε να δει τα οφέλη της οικονομικής απελευθέρωσης που ακόμη και οι κομμουνιστές της Κίνας αγκάλιασαν με θέρμη.

Κυρίως όμως κατηγορήθηκε ότι άφησε ανεκμετάλλευτη τη μεγάλη ευκαιρία να δώσει τέλος στην διαφθορά του καθεστώτος του Μπατίστα και να οδηγήσει τη χώρα σε δημοκρατικές εκλογές. Αντίθετα διατήρησε την εξουσία με ατσαλένια θέληση που έστειλε πολλούς αντιπάλους του στο θάνατο ή στη φυλακή.

Μένει να δούμε αν η Ιστορία «θα αθωώσει» τον Φιντέλ Κάστρο, όπως είχε πει σε εκείνη την ιστορική απολογία του.

Πηγή : ethnos.gr