Παλεύοντας με τα κύματα: η γυναίκα στη μέση ηλικία! (music video)

Λευτέρης Ανέστης

Στο άκουσμα του όρου «μέση ηλικία» οι περισσότεροι άνθρωποι σχηματίζουν αρνητικές νοητικές αναπαραστάσεις. 
Κοινές πεποιθήσεις και στερεότυπα ταυτίζουν το αναπτυξιακό αυτό στάδιο με μειωμένη ικανοποίηση από τη ζωή, εστιάζουν στις διαδικασίες έκπτωσης και παραβλέπουν τη γοητεία και τα οφέλη που μπορεί να γευτεί κανείς στην ηλικία αυτή. 

Οι γυναίκες στη μέση ηλικία έρχονται αντιμέτωπες με τα παραπάνω στερεότυπα σε μεγαλύτερο βαθμό από ό, τι οι άνδρες. Πολλές φορές λοιπόν καλούνται να αναθεωρήσουν το ρόλο τους μέσα στην κοινωνία και την οικογένεια για να αναπτύξουν μία θετική αυτοεικόνα και να αντιμετωπίσουν την ηλικία ως σύμμαχο παρά ως εχθρό τους.

Η μέση ηλικία τυπικά θεωρείται ότι ξεκινάει περίπου στα 40 και τελειώνει στα 60-65 έτη, η έναρξη όμως και η διάρκειά της επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως η οικογενειακή κατάσταση, η κουλτούρα και η αυτοαντίληψη. Μία γυναίκα, για παράδειγμα, μπορεί να μη θεωρεί τον εαυτό της μεσήλικα μέχρι να αποχωρήσουν τα παιδιά της από το σπίτι και να χάσει έτσι τον ενεργό φροντιστικό ρόλο που κατείχε σχεδόν για μία εικοσαετία. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «άδεια φωλιά» και αποτελεί ένα ισχυρό σοκ για μία γυναίκα που αντιλαμβάνεται ότι τα παιδιά της δεν εξαρτώνται πλέον από εκείνη όπως παλαιότερα. 

Ορισμένες γυναίκες στο στάδιο αυτό δυσκολεύονται να βρουν νόημα στη ζωή τους, αναπτύσσουν καταθλιπτικά συμπτώματα και αντιμετωπίζουν προβλήματα στη σχέση τους με τον σύζυγο, ειδικότερα όταν η σχέση αυτή είχε ως μοναδικό συνδετικό κρίκο την ανατροφή των παιδιών. Ένας ισχυρός προστατευτικός παράγοντας ωστόσο είναι η εργασία. Μία εργαζόμενη γυναίκα διαθέτει ισχυρότερη κοινωνική ταυτότητα και μπορεί να δει τη φάση αυτή ως μία ευκαιρία για επαγγελματική ανέλιξη, επέκταση των δραστηριοτήτων της έως και περαιτέρω σπουδές.

Ένα ζήτημα όμως που φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τις γυναίκες στη μέση ηλικία είναι οι αλλαγές στην εξωτερική εμφάνιση και οι επιπτώσεις τους στην ψυχολογία. Συγκεκριμένα, στο στάδιο ξεκινά η προοδευτική μείωση του μυϊκού ιστού και η αύξηση του ποσοστού λίπους σε «ευαίσθητες» περιοχές όπως στην κοιλιά και την περιφέρεια, φαινόμενα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση. 

Ταυτόχρονα τα μαλλιά γίνονται γκρίζα, το δέρμα εμφανίζει τα πρώτα ιδιαίτερα εμφανή σημάδια γήρανσης, ενώ είναι πιθανή και η εμφάνιση προβλημάτων υγείας όπως ο διαβήτης, η πρεσβυωπία και η αρθρίτιδα. Σε μία κοινωνία λοιπόν που η ομορφιά αποτελεί συνώνυμο της νεότητας, οι παραπάνω αλλαγές εκλαμβάνονται πολλές φορές ως «η αρχή του τέλους», ως μία προσωπική τραγωδία που απομακρύνει τον εαυτό από το πρότυπο του «ωραίου» και του «ποθητού».

Ειδικότερα, οι σωματικές αυτές αλλαγές ωθούν τις γυναίκες στο σχηματισμό μίας αρνητικής εικόνας σώματος (body image). Η εικόνα σώματος ορίζεται ως «η αξιολόγηση και τα συναισθήματα του ατόμου για το σώμα και τη λειτουργικότητά του». Πρόκειται για μία «εσωτερική υποκειμενική αναπαράσταση της φυσικής εμφάνισης και της σωματικής εμπειρίας». 

Η έννοια αυτή αποτελεί μία βάση για τη δόμηση της προσωπικής ταυτότητας, επηρεάζεται όμως και από εξωτερικούς παράγοντες όπως η αντίληψη που έχουν οι άλλοι για το σώμα μας και οι πολιτισμικές νόρμες. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ολόκληρη η δυτική κουλτούρα ασκούν επιπλέον πίεση στις γυναίκες μεταφέροντας το μήνυμα ότι θα πρέπει να καλύψουν με κάθε δυνατό τρόπο τα σημάδια της γήρανσης, ώστε να φαίνονται νεότερες και ελκυστικότερες.

Το να αγαπήσει, λοιπόν, μία γυναίκα στην ηλικία αυτή το σώμα της και να αντλήσει αυτοπεποίθηση από αυτό αποτελεί μία δύσκολη διαδικασία με σημαντικές επιπτώσεις στη σεξουαλικότητά της. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες μετά τα σαράντα αξιολογούν τους εαυτούς τους ως λιγότερο ελκυστικούς σε σχέση με το παρελθόν και αναφέρουν λιγότερες σεξουαλικές επαφές. 

Οι γυναίκες, ωστόσο, δε θα πρέπει να προβάλλονται απλά ως «θύματα» του μεταβαλλόμενου σώματος και των ορμονικών αλλαγών τους. Η βιβλιογραφία γύρω από το θέμα έχει δείξει ότι και άλλοι παράγοντες είναι εξίσου καθοριστικοί για την ανάπτυξη της εικόνας σώματος και τη σεξουαλικότητα, όπως για παράδειγμα η ποιότητα της σχέσης με το σύζυγο. 

Oι παντρεμένες γυναίκες στην Αμερική αναφέρουν λιγότερο συχνές σεξουαλικές επαφές σε σχέση με την ελεύθερες, ενώ στην ηλικία αυτή οι γυναίκες συνδέουν τη σεξουαλικότητα με την οικειότητα, τη συντροφικότητα και τη γενικότερη ικανοποίηση από μία σχέση περισσότερο σε σχέση με το παρελθόν και σε σχέση με τους άνδρες που συνδέουν τη σεξουαλικότητα με τη διείσδυση και τον οργασμό.

Παρόλες τις βιολογικές και κοινωνικοπολιτισμικές δυσκολίες που είδαμε ότι αντιμετωπίζει μία γυναίκα στη μέση ηλικία, υπάρχουν και αρκετά θετικά στοιχεία σε αυτή τη φάση ζωής, από τα οποία μπορεί κανείς να αντλήσει ευχαρίστηση και να καλύψει την ανάγκη του για αυτοπραγμάτωση. 

Αρχικά, ο τρόπος που ερμηνεύει κανείς αυτό το ηλικιακό στάδιο είναι κρίσιμος για το πώς θα το βιώσει. Αν η μέση ηλικία θεωρείται από τη γυναίκα σχεδόν ταυτόσημος όρος με την τρίτη ηλικία, τα προβλήματα υγείας και την έκπτωση της εικόνας, θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί και να αναπτύξει μία θετική στάση απέναντι στην ηλικία, την εικόνα της και τη ζωή της από δω και πέρα. 

Από την άλλη, αυτό το στάδιο μπορεί να ερμηνευθεί ως μία ευκαιρία ανασυγκρότησης κατά την οποία η γυναίκα μπορεί να αξιολογήσει με κριτική ματιά το παρελθόν της και να θέσει νέους επαγγελματικούς, πνευματικούς και κοινωνικούς στόχους. Η γυναίκα οφείλει να συγχαρεί τον εαυτό της για όσα έχει καταφέρει και να απολαύσει τους καρπούς των κόπων της διαχειριζόμενη τον ελεύθερο χρόνο της με ενασχολήσεις που τη «γεμίζουν». 

Είναι μία καλή ευκαιρία να ασχοληθεί με πράγματα που θα την ανανεώσουν και θα τη βοηθήσουν να διατηρήσει μία καλή σωματική κατάσταση, όπως ο χορός και η γυμναστική ή με άλλες ασχολίες που θα τη φέρουν σε επαφή με νέους ανθρώπους και θα τη βοηθήσουν να νιώσει μέρος μία κοινότητας, όπως ο εθελοντισμός. 

Τέλος, είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι γυναίκες ότι η μέση ηλικία εξακολουθεί να είναι ένα παραγωγικό και δημιουργικό αναπτυξιακό στάδιο.

Τα σημάδια ωρίμανσης και τα γκρίζα μαλλιά αντανακλούν τις εμπειρίες, τη σοφία και τα συναισθήματα που έχει βιώσει το σώμα, πράγματα για τα οποία θα πρέπει να είναι περήφανες και όχι ντροπιασμένες.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Brooks-Gunn, J., & Baruch, G. K. (Eds.).(1984). Women in midlife. Plenum Publishing Corporation.

Chrisler, J. C., & Ghiz, L. (1993). Body image issues of older women. Women & Therapy, 14(1-2), 67-75.

Koch, P. B., Mansfield, P. K., Thurau, D., & Carey, M. (2005). “Feeling frumpy”: The relationships between body image and sexual response changes in midlife women. Journal of Sex Research, 42(3), 215-223.

Mansfield, P. K., Koch, P. B., & Voda, A. M. (1998).Qualities midlife women desire in their sexual relationships and their changing sexual response. Psychology of Women Quarterly, 22(2), 285-303.

* Χριστιν-άκι.-*


Πηγή: animartists.com