Τελικά Συμβαίνουν όλα για ένα λόγο;

Ηρώ Κουνάδη

«Έχε εμπιστοσύνη στη ζωή. Ξέρει τι δίνει, τι παίρνει πίσω» λέει ένα stickerάκι που κυκλοφορεί τελευταία στα social media, και μοιάζει να είναι η νέα εκδοχή του πολυφορεμένου πια «όλα θα πάνε καλά στο τέλος. Αν δεν είναι καλά, δεν είναι το τέλος». 

Ξέρουμε τι σκέφτεστε: Ανοησίες τύπου Πάολο Κοέλιο και φτηνή παρηγοριά για αφελείς Πολυάννες. Ο αναμάρτητος, εκείνος που δεν ξεστόμισε ποτέ τη φράση «όλα για κάποιο λόγο γίνονται», έστω ως φτηνή παρηγοριά σε σοκαρισμένο από τραγωδία φίλο, πρώτος τον λίθο βαλέτω.

Από πού, όμως, μας προέκυψε η πεποίθηση ότι «όλα για κάποιο λόγο γίνονται»;

Αν βιαστήκατε να απαντήσετε ότι προφανώς πρόκειται για κάποιου είδους θρησκευτική πίστη, που θέλει τα πάντα να αποδίδονται στο μεγαλόπνοο σχέδιο του φιλεύσπλαχνου θεού που μας φροντίζει, ετοιμαστείτε να διαψευστείτε. 

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Yale διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των άθεων που πίστευαν ότι τα γεγονότα στη ζωή τους ήταν προσχεδιασμένα και αλληλένδετα, ήταν εξίσου μεγάλος με εκείνο των θρησκευόμενων ατόμων, σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα των New York Times. Η διαφορά ήταν ότι οι μεν απέδιδαν το «σχέδιο» στον θεό και οι δε στη μοίρα και τις συμπτώσεις –οι οποίες όμως δεν είναι τυχαίες, αλλά οφείλονται στην τάξη που υπάρχει στο χάος και την εντροπία που ρυθμίζει όλα τα συστήματα.

Και δεν είναι μόνο οι Αμερικανοί, οι οποίοι ζουν σε μια ιδιαίτερα θρησκόληπτη κοινωνία, η οποία θα μπορούσε να τους επηρεάσει. Έρευνα που διεξήχθη από τους ψυχολόγους Bethany Heywood και Jesse Bering στο Queen’s University του Belfast κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι βρετανοί άθεοι εμφάνιζαν τα ίδια υψηλά ποσοστά εμπιστοσύνης στη ζωή και τη μοίρα με τους αμερικανούς ομοϊδεάτες τους.

Το ακόμη εντυπωσιακότερο είναι ότι άλλη έρευνα, και πάλι του Πανεπιστημίου του Yale, διαπίστωσε ότι και τα μικρά παιδιά έχουν την τάση να πιστεύουν πως κάθε πράγμα στη ζωή μας συμβαίνει για ένα λόγο. «Για να μας στείλει ένα μήνυμα» ή «για να μας διδάξει κάτι» ήταν οι δημοφιλέστερες απαντήσεις τους. Οι πεποιθήσεις αυτές δεν άλλαζαν ανάλογα με την οικογένεια: τα ποσοστά ήταν παρόμοια ανάμεσα στα παιδιά που μεγάλωναν σε θρησκευτικό περιβάλλον, σε εκείνα που είχαν εκτεθεί σε ένα βαθμό σε κάποιου είδους θρησκεία στο σπίτι τους, και σε όσα δεν είχαν καμία απολύτως επαφή με θρησκείες στο περιβάλλον τους.

Μια εξήγηση που έχει δοθεί από τους επιστήμονες του αμερικανικού πανεπιστημίου είναι ότι η εν λόγω πεποίθηση είναι η τραβηγμένη στα άκρα εκδοχή της τάσης μας να ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω μας με βάση την ψυχοσύνθεση, τα κίνητρα και την προσωπικότητά τους. Το γνωστό «μπες στη θέση του άλλου, για να καταλάβεις γιατί σκέφτεται όπως σκέφτεται και κάνει ό,τι κάνει» βρίσκει την (τραβηγμένη του) εφαρμογή στο σύμπαν, το οποίο λειτουργεί με μυστήριους τρόπους. Κάπως δεν θα πρέπει να εξηγούνται κι αυτοί;

Μια άλλη εξήγηση θα μπορούσε να είναι πως το ένστικτο της επιβίωσης κινεί στις χειρότερες τραγωδίες αντανακλαστικούς μηχανισμούς που θα μας αποτρέψουν από το να χαράξουμε τις φλέβες μας με το μαχαίρι της κουζίνας. Γιατί ως γνωστόν η φύση ενδιαφέρεται πρώτα και πριν απ’ όλα για την διαιώνιση των ειδών της. Κι έχει φροντίσει να την εξασφαλίζει προγραμματίζοντας τους ζωντανούς οργανισμούς να αντιδρούν έτσι ώστε να διασφαλίζονται οι μικρότερες δυνατές απώλειες σε κάθε είδος. Η πεποίθηση πως τα πράγματα θα καλυτερέψουν όπου να ‘ναι, είναι ένας τέτοιος ενστικτώδης μηχανισμός.

Όποιες και αν είναι οι καταβολές της πίστης μας στο νόημα της ζωής, αυτή μπορεί να είναι ταυτόχρονα κατάρα και ευλογία. Γιατί από τη μία είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό και αισιόδοξο να πιστεύεις ότι δεν υπάρχουν ατυχήματα, και πως ό,τι γίνεται, ακόμα και οι μεγαλύτερες των καταστροφών, είναι μέρος ενός σχεδίου που τελικά θα οδηγήσει σε κάτι καλό, αλλά από την άλλη η πεποίθηση αυτή μπορεί να έχει και μερικές άσχημες επιπτώσεις. 

Σκεφτείτε το λίγο: Αν ο κόσμος μας είναι ένα δίκαιο μέρος, όπου η καλοσύνη τελικά ανταμείβεται και η κακία τιμωρείται, κάτι δεν πρέπει να έχουν κάνει τα θύματα των εγκλημάτων, ή οι άνθρωποι που ζουν στις χειρότερες συνθήκες φτώχειας, για να αξίζουν την τραγική τους μοίρα;

Όπως το έθεσε ο εξελικτικός βιολόγος, συγγραφέας (και παρεμπιπτόντως άθεος) Richard Dawkins σε ένα από τα βιβλία του, «το σύμπαν επιδεικνύει ακριβώς τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα έπρεπε να περιμένουμε αν δεν υπήρχε, στο τέλος-τέλος, κανένας σχεδιασμός, κανένας σκοπός, κανένα κακό και κανένα καλό, τίποτα άλλο παρά μόνο τυφλή, άσπλαχνη αδιαφορία».

Αλλά κι αυτό για κάποιο λόγο συμβαίνει, σωστά;

Πηγή : mymind.gr