Το «Λεξικό» της κοινωνίας της Ζούγκλας

Το νεοφιλελεύθερο πρότυπο στηρίζεται στην αρχή της ορθολογικότητας, με βάση την οποία δρα το «οικονομικό άτομο». Όμως η ορθολογικότητα αυτή περιορίζεται απλώς στην εσωτερική λογική συνεκτικότητα…

Όπως σημειώνει ο Νομπελίστας D. Kahneman, αναφερόμενος στις αντιλήψεις νεοφιλελεύθερων επιστημόνων της Σχολής του Σικάγου, «οι οικονομολόγοι συνάδελφοι μου εργάζονταν στο διπλανό κτήριο, αλλά δεν είχαν αντιληφθεί την έντονη διαφορά μεταξύ των διανοητικών κόσμων μας…

Τα οικονομικά άτομα είναι ''ορθολογικά''… (όμως) ένα τέτοιο άτομο δεν είναι επιδεκτικό προετοιμασίας, εσωτερικής άποψης, ή αλλαγής προτίμησης. Τα Ανθρώπινα Όντα, αντίθετα δεν μπορούν να αποφύγουν όλα αυτά…». («Σκέψη, αργή και γρήγορη» εκδ. Κάτοπτρο, 2013, σελ. 419 και 643-644).

Μας χωρίζουν, πράγματι, δύο κόσμοι σύμφωνα με το σπουδαίο αυτό διανοητή. Μας χωρίζουν από το νεοφιλελεύθερο πρότυπο της ασύδοτης αγοράς και της στυγνής χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπικής δομής, που κυριαρχεί σήμερα παγκόσμια, αντιδιαμετρικές ερμηνείες και νοηματοδοτήσεις για τον άνθρωπο, την κοινωνία, τη δημοκρατία, την πολιτική.

Ο νεοφιλελεύθερος χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός όχι μόνο δεν είναι ορθολογικός στον πυρήνα του αλλά αντίθετα είναι καταστροφικός και μη έλλογος. Στις σύγχρονες ιστορικές εξελίξεις έχουμε ταυτίσει το οικονομικο-πολιτικό αυτό σύστημα με το αλόγιστο κέρδος, την καταστροφή των παραγωγικών δομών, την καταπάτηση των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων, την καταπάτηση των δημοκρατικών θεσμών.

Όμως ξεχνάμε το κύριο «όπλο» της καταστροφικής αυτής υπερ-δομής: Την επιδίωξη της ιδεολογικο-πολιτικής της ηγεμονίας. Γιατί ο νεοφιλελευθερισμός ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ όχι μόνο μέσω του «ορθολογικού» επιχειρήματος αλλά μέσω του ψυχολογικού πολέμου που ασκεί, μέσω της ανασφάλειας και του φόβου, ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ, ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥ ΝΟΗΜΑ ΣΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ.

Ασκεί δηλαδή το επαχθέστερο είδος βίας και καταναγκασμό: ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΒΙΑ. Η νεοφιλελεύθερη «νοηματοδότηση» των γεγονότων, η «αξιολόγηση» και «ιεράρχηση» τους από τη σκοπιά των χρηματοπιστωτικών δομών συνιστά κυρίαρχο στοιχείο της πολιτικής τους.

Δεν αρκεί η οικονομική εξαθλίωση των πολιτών. Θα πρέπει, πριν απ' όλα, να χάσουν την ατομική και συλλογική τους ταυτότητα, να απολέσουν την αξιοπρέπειά τους, τον αυτοσεβασμό τους, την πίστη τους σε ιδέες και αρχές που συγκροτούσαν μέχρι τώρα το θεμέλιο του ατομικού και κοινωνικού τους βίου.

Η επιχείρηση συμβολικής βίας ασκήθηκε και ασκείται σε δύο επίπεδα: Στο καθολικό επίπεδο ο ίδιος ο έλληνας πρωθυπουργός, ο Γ. Παπανδρέου, ανέλαβε το πρωταγωνιστικό ρόλο του εθνικού υβριστή που απαξίωσε τη χώρα και το λαό της.

Σε δευτερογενές επίπεδο ήδη έχει συγκροτηθεί ένα πλήρες νεοφιλελευθερο-μνημονιακό «λεξιλόγιο», που απαξιώνει τις επιμέρους κοινωνικές ομάδες και δίνει το νέο -νεοφιλελεύθερο- «νόημα» στις διαλυόμενες κοινωνικές σχέσεις και θεσμούς.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι σύμφωνα με τη νοηματοδότηση αυτή σε ένα τμήμα τους «επίορκοι», σε ένα άλλο «έφεδροι», και στη συνέχεια οι προγραμμένοι προς απόλυσιν χαρακτηρίζονται, σύμφωνα με το αντίστοιχο «λήμμα» του μνημονιακού λεξικού, «διαθέσιμοι ή κινητικοί»…

Η διάλυση των κοινωνικών θεσμών αποκαλείται «μεταρρύθμιση» ενώ το Κράτος Δικαίου και το Κράτος Πρόνοιας αντικαθίστανται από τα «λήμματα» Κράτος - Ανάγκης και «κοινοβουλευτική δικτατορία» διά των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και την συνεχή παραβίαση του Συντάγματος.

Το εθνικό δίκαιο, το - Συνταγματικό-δικαΐκο πλέγμα που κατοχυρώνει την εθνική κυριαρχία και το αναπαλλοτρίωτο της εθνικής και δημόσιας περιουσίας, αντικαθίσταται από το διεθνές εμπορικό δίκαιο που αντιμετωπίζει το εθνικό κράτος ως εμπορική επιχείρηση, ως ανώνυμη εταιρεία… που ανήκει πλέον στην αρμοδιότητα των δικαστηρίων του Λουξεμβούργου.

Οι φόρμες, οι γλωσσικές μορφές και τα λεκτικά σχήματα της νεοφιλελεύθερης-μνημονιακής κοσμοαντίληψης επιδιώκουν να εμφανισθούν ως ουδέτερα, ως τεχνοκρατικές «κατασκευές»…

Όμως στο θεμελιώδες νοηματικό τους περιεχόμενο διέπονται από το γνωστό αντι-ανθρωπιστικό και αντι-κοινωνικό περιεχόμενο της κοινωνίας της ζούγκλας, της «κοινωνίας των λύκων» κατά τον T. Hobbes στην οποία διεξάγεται ένας ασίγαστος πόλεμος «όλων εναντίων όλων».

Ο νεοφιλελεύθερος-χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός δεν αποτελεί απλώς μια αντίληψη για τη σχέση κράτους-οικονομίας και τις πλήρως απελευθερωμένες λειτουργίες των μηχανισμών της αγοράς. Αποτελεί μια γενικότερη θεώρηση για τον άνθρωπο, τις αξίες του, για το νόημα της ζωής του μέσα στο σύγχρονο κόσμο.

Δεν αρκεί συνεπώς να αντιπαρατιθέμεθα απλώς στις οικονομικές και θεσμικές επιλογές του. Ταυτόχρονα με τον αγώνα αυτό θα πρέπει να προασπίσουμε τις αξίες μας, τις αρχές μας, τον ιστορικό μας πολιτισμό.

Ο νεοφιλελευθερισμός επιδιώκει μετά την καθυπόταξη της πολιτικής ελίτ να αποκτήσει την ιδεολογική ηγεμονία, να δώσει τις δικές του ερμηνείες, το δικό του νόημα στις ιστορικές εξελίξεις.

Γι' αυτό και το πολιτικο-ιδεολογικό μέτωπο, η συνειδητοποίηση από μέρους των πολιτών ότι δεν διακυβεύονται μόνο οικονομικά δεδομένα αλλά κρίνεται το μέλλον ενός ολόκληρου ιστορικού πολιτισμού, μιας ιστορικής εθνικής ταυτότητας, αποτελεί ίσως την κρισιμότερη παράμετρο των εξελίξεων.


Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΓΚΙΒΑΛΟΥ
Αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή :  http://www.ramnousia.com/