Κονγκό: Οι άγνωστοι πόλεμοι των ορυχείων

Κολτάνιο, κασσιτερίτης: Το ανθρώπινο κόστος κάποιων από τα πλέον απαραίτητα στην κατασκευή κινητών, και γενικότερα gadgets, μέταλλα.

Ήταν μεσάνυχτα όταν η Ελίζ και ο σύζυγός της δέχτηκαν την επίθεση ενόπλων κάπου στη Δημοκρατία του Κονγκό. Οι άνδρες, οι οποίοι αργότερα αποδείχτηκε ότι ανήκαν στον κυβερνητικό στρατό (FARDC: ο εθνικός στρατός του Κονγκό), ξυλοκόπησαν το σύζυγο και βίασαν την Ελίζ, μητέρα πέντε παιδιών.

Το «λάθος» της οικογένειας: επέλεξε να ζήσει στο ανατολικό Κονγκό, μία περιοχή με εξαιρετικά πλούσια κοιτάσματα κασσιτερίτη και κολτανίου: πρόκειται για μέταλλα τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως στην κατασκευή καταναλωτικών αγαθών και gadgets (ιδιαίτερα κινητών) που πωλούνται στον δυτικό, πλούσιο κόσμο.

Στην περιοχή Σαμπούντα, όπου η Ελίζ δέχτηκε την επίθεση των επιδρομέων, έχουν αναφερθεί συνολικά 112 βιασμοί (2.883 από το 2006) από τότε που ο στρατός ξεκίνησε επιχειρήσεις εναντίον ανταρτών της οργάνωσης FDLR. Ωστόσο, εκτιμάται πως ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος, καθώς τα περισσότερα από τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσης δεν γίνονται γνωστά στην περιοχή.

«Οι βιασμοί είναι πολύ συχνοί όταν γίνονται μάχες» είπε ο ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην περιοχή Πάπι Μπουαλίνγκα Κασάμα, συμπληρώνοντας ότι «ο λόγος που ο στρατός πολεμά τους αντάρτες είναι ο έλεγχος των ορυχείων». Και όπως πάντα, οι άμαχοι βρίσκονται στη μέση: αυτό που προτείνει ο Κασάμα είναι να ασκηθεί αποτελεσματικός έλεγχος στους ενόπλους φρουρούς των ορυχείων, έτσι ώστε να μειωθούν τα περιστατικά βίας - κάτι που, αν και ακούγεται απλό, είναι εξαιρετικά δύσκολο για τα δεδομένα της περιοχής.

Στην περιοχή Νυαμπέμπε, το τοπίο κοσμούν τμήματα εγκαταλειμμένου εξορυκτικού εξοπλισμού, που παραπέμπουν στην εποχή (δεκαετία του 1970) που τα ορυχεία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο εταιρειών. Ωστόσο, ο εμφύλιος πόλεμος και η αναρχία που ακολούθησε ώθησε τις εταιρείες να εγκαταλείψουν τα ορυχεία, οπότε «ανεξάρτητοι» μεταλλωρύχοι έσπευσαν να τα εκμεταλλευτούν- μεταλλωρύχοι οι οποίοι πλέον αποτελούν τους στόχους αντάρτικων ομάδων, που απαιτούν την πληρωμή «φόρου» υπό την απειλή (και πολλές φορές μέσω της άμεσης εφαρμογής) βίας.

«Παίρνουν ό,τι θέλουν, ακόμη και τις γυναίκες μας και δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό» λέει ο Σάιμον, ένας νεαρός δάσκαλος ο οποίος άφησε τα βιβλία και πήρε τη σκαπάνη, καθώς είναι ο μόνος τρόπος για να κερδίσει τα προς το ζην.

Το ερώτημα που τίθεται είναι: ποιο είναι τελικά το ανθρώπινο κόστος ενός κινητού τηλεφώνου; Πρόκειται για ένα «άκομψο» ερώτημα για τις εταιρείες ηλεκτρονικών και υψηλής τεχνολογίας, οι οποίες, σύμφωνα με αρκετούς υπερμάχους των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, «τροφοδοτούν» τη βία.

«Δεν υπάρχει κανένας από τον οποίο θα αρνηθούμε να αγοράσουμε» λέει κυνικά ο Μασουμπούκο Μοάρι, ο οποίος εκπροσωπεί μεσάζοντες οι οποίοι κανονίζουν την προμήθεια των δυτικών εταιρειών με τα συγκεκριμένα μέταλλα, ενώ γελά σαρκαστικά σε οποιαδήποτε νύξη ότι αυτοί από τους οποίους αγοράζει μπορεί να έχουν χέρια βαμμένα με αίμα: «Αυτό είναι πολιτικό θέμα» λέει σχετικά.

Αυτή τη στιγμή, η κατάσταση δεν φαίνεται να έχει προοπτικές αλλαγής, καθώς η μοναδική κερδοφόρα, από οικονομικής πλευράς δραστηριότητα στην περιοχή- κάτι που παραδέχτηκε και ο πρωθυπουργός του Κονγκό, Αντόλφ Μουζίτο: «Θέλουμε οι άνθρωποι και οι εταιρείες να εργάζονται υπό καλές συνθήκες» είπε. «Αυτή τη στιγμή η κατάσταση είναι δύσκολη επειδή η κυβέρνηση δεν έχει τον πλήρη έλεγχο», συμπλήρωσε, διαψεύδοντας με αυτό τον τρόπο προηγούμενους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι ελέγχει το 80% των ορυχείων.

Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης της ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον στη χώρα, δόθηκαν υποσχέσεις- οι οποίες όμως είναι κοινό μυστικό πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκπληρωθούν.

Η κυβέρνηση επιθυμεί την επιστροφή των εταιρειών, έτσι ώστε να ασκηθεί ξανά αποτελεσματικός έλεγχος στα ορυχεία, κάτι που θα οδηγήσει σε κέρδη για την πολύπαθη χώρα - κέρδη τα οποία θα βοηθήσουν στην αναδόμησή της: ωστόσο, πρόκειται για ένα μήνυμα το οποίο δύσκολα θα αποδεχτεί ο λαός, που αυτό που έχει λάβει όλα αυτά τα χρόνια από τα ορυχεία, αντί για οικονομικά κέρδη και ευημερία, είναι πόλεμος και καταστροφές.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από BBC