Η αποτίμηση της Συνόδου Κορυφής ΕΕ και η ελληνική δημοσιονομική διάσωση

Τι σημαίνουν οι αποφάσεις...

Η ημερήσια διάταξη της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής είχε αρκετά βαριά ατζέντα και περιελάμβανε τα παρακάτω θέματα:

1) Μόχλευση EFSF και αντιμετώπιση του φαινομένου bank run και της μαζικής αποστροφής που έχει δημιουργηθεί για τα ομόλογα

2) Επανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών

3) Ελληνική Δημοσιονομική Διάσωση

4) Οικονομική Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση

1. Μόχλευση EFSF

Προκρίθηκαν δύο λύσεις: α) μία καθαρή μόχλευση της τάξης του 20% με 25%, οπότε τα ελεύθερα €220 δισ. του EFSF οδηγούν σε μια δύναμη πυρός γύρω στα €1,1 τρισ. για την αντιμετώπιση (για ένα χρόνο περίπου) της «επίθεσης» στα ισπανικά, ιταλικά, βελγικά (και γαλλικά;) ομόλογα, και β) δημιουργία (εντός του Νοεμβρίου) ενός ή περισσότερων χρηματοοικονομικών εργαλείων που θα συνδυάζουν πόρους από τις ευρωπαϊκές χορηγήσεις, το IMF, το Νορβηγικό Ταμείο, τα κινεζικά κεφάλαια και κεφάλαια από τη Μέση Ανατολή. Αυτό πολλαπλασιάζει τη δύναμη του EFSF, άρα μπορεί να επεκταθεί στην επανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών.

Δύο σημειώσεις: i) δεν πέρασε η άποψη των Γάλλων για τη μετατροπή του EFSF σε μια μορφή τράπεζας με την ECB ως lender of last resort, αλλά αρκετές από τις ιδιότητες που απέκτησε το EFSF παραπέμπουν σε λειτουργία «τελευταίου καταφυγίου», ii) η ΕΚΤ θα διατηρήσει τη δραστηριότητά της στη δευτερογενή αγορά ομολόγων που μέχρι σήμερα έχει φθάσει τα €168 δισ. περίπου (Ελλάδα, €46 δισ.).

2. Επανακεφαλαιοποίηση Τραπεζών

Τα μέτρα που αφορούν αυτό τον τομέα έχουν σκοπό την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό χώρο της Ευρωζώνης. Πιο συγκεκριμένα, έχουν τους εξής δύο στόχους:

i) Την ανάγκη να εξασφαλιστεί η βραχυπρόθεσμη και μεσομακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των τραπεζών για να στηριχτεί και η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.

ii) Την ανάγκη ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών κατά τρόπο ομοιογενή σε όλη την Ευρώπη, προσπάθεια που εκτιμάται ότι θα προσεγγίσει τα €110 δισ.

Οι σχετικές αποφάσεις μπορούν να συνοψιστούν σε δύο σημεία:

α) Συνέχιση του προγράμματος της ΕΚΤ (Ευρωσύστημα) για τη βραχυχρόνια χρηματοδότηση των τραπεζών με βάση τις εγγυήσεις. Από αυτή τη δραστηριότητα εξαρτάται πλήρως η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών (μέχρι σήμερα €95 δισ.). Πάντως, στο σημείο αυτό θα υπάρξουν ορισμένες ειδικές ρυθμίσεις, διότι φαίνεται ότι η ανάμειξη εθνικών δράσεων (Emergency Liquidity Assistance) δημιουργούσε ορισμένα προβλήματα λειτουργικότητας.

β) Ο Tier 1 (τα υψηλής ποιότητας κεφάλαια των τραπεζών σε σχέση με τα συνολικά κεφάλαιά τους σταθμισμένα με τον κίνδυνο) θα πρέπει να είναι 9%. Έτσι, οι τράπεζες θα πρέπει να επανακεφαλαιοποιήσουν τα ίδια τους τα κεφάλαια καταφεύγοντας στις αγορές και, αν δεν το επιτύχουν, θα δανειστούν από τα κράτη τα οποία με τη σειρά τους δεν διαθέτουν τα κεφάλαια. Τα κράτη θα αναζητήσουν δανεισμό από το EFSF. Η σχέση αυτή δημιουργεί ιδιότυπα ζητήματα που αφορούν το ιδιοκτησιακό καθεστώς των τραπεζικών ιδρυμάτων, τα οποία θα πρέπει να διευκρινιστούν. Επίσης, η αύξηση των απαιτήσεων του Tier 1 οδηγεί αναγκαστικά σε μείωση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας.

3. Η ελληνική δημοσιονομική διάσωση

Ο λογαριασμός της δημοσιονομικής διάσωσης είναι σημαντικός και θετικός για την ελληνική πλευρά.

Συνολικό χρέος στο τέλος του 2011

€365,6 δισ.

Μείον

· Δάνεια από τους εταίρους μας

€78 δισ.

· Ομόλογα στα χέρια της ΕΚΤ

€62 δισ.

· Έντοκα Γραμμάτια

€13,6 δισ.

· Εγγυημένα και τιτλοποιημένα δάνεια

€10,1 δισ.

(Τα στοιχεία μέχρι το σημείο αυτό προέρχονται από τον ΣΕΒ 21.10.2011)

€201,9 δισ.

Ποσό επί του οποίου επιβάλλεται το κούρεμα

€101,0 δισ.

Μείον

Ανάγκες επανακεφαλαιοποίησης τραπεζών

€15,00 δισ.

Ανάγκες επανακεφαλαιοποίησης ασφαλιστικών ταμείων

€11,00 δισ.

Ζημιές ΤτΕ

€2,00 δισ.

Ζημιές ασφαλιστικών εταιρειών

€1,00 δισ.

Καθαρό όφελος

€72,00 δισ.

Συνολικό όφελος από τόκους (10 χρόνια): Υπόθεση επιτοκίου (5,3% τόκος – 2% discount factor)

€29,00 δισ.

Εκτίμηση συνολικών ωφελειών από συνεισφορά επίσημου τομέα (Ιούλιος 2011)

€23,00 δισ.

Συνολικό όφελος

€124,00 δισ.

Στα οφέλη θα πρέπει πλέον να συνυπολογιστούν η μείωση του κόστους δανεισμού που θα σημειωθεί: α) στα αναδιοργανωμένα δημόσια οικονομικά και β) στο δανεισμό του ιδιωτικού τομέα. Αυτή η διάσταση του θέματος είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ποσοτικοποίησή της είναι σχετικά δύσκολη.

4. Οικονομική Διακυβέρνηση

Εισήχθησαν στη ζωή μας (και στη ζώνη της Ευρωζώνης) δύο πολύ σοβαροί ευρωπαϊκοί θεσμοί: Η διαδικασία του European Semester και το Euro Plus Pact.

Η πρώτη διαδικασία αφορά τον τρόπο οργάνωσης των Δημόσιων Προϋπολογισμών κάθε κράτους της Ευρωζώνης. Το δεύτερο αφορά ζητήματα ανταγωνιστικότητας, απασχόλησης, βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών και την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας στις οικονομίες της Ευρωζώνης. Ουσιαστικά πρόκειται για το διάδοχο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Είναι πλέον αντιληπτό ότι η Ευρωζώνη οδηγείται σε μια περισσότερο συντονισμένη δημοσιονομική και αναπτυξιακή πολιτική από το τέλος του 2012.

Π.Ε. Πετράκης

Καθηγητής Οικονομικών Επιστημών

Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

TA NEA On-line