Συνεκμετάλλευση των πετρελαίων, δίχως λύση των "υφιστάμενων" διαφορών με την Τουρκία;

Μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, δηλωτική των προθέσεων και διαθέσεων της αμερικανικής πλευράς, όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας καθώς επίσης και τον ενεργειακό τομέα, είχε παραχωρήσει στον Αθανάσιο Έλις και την Καθημερινή τον περασμένο Αύγουστο ο ειδικός απεσταλμένος του αμερικανικού υπουργείου εξωτερικών, κ. Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ο οποίος έχει την ευθύνη για τον τομέα της ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο κ. Μόρνινγκσταρ, ήταν παρών σε όλες τις συναντήσεις και συζητήσεις της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, κ. Χίλαρι με την ελληνική πολιτική ηγεσία, γεγονός που κ προοιμίου φανερώνει και το περιεχόμενο τους.

Στην, προ ενός έτους περίπου, συνέντευξη ο κ. Μόρνινγκσταρ πρότεινε την εμπορική συμφωνία Ελλάδας - Τουρκίας για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται στο Αιγαίο, ακόμη και αν προηγουμένως δεν έχουν επιλύσει τις μεταξύ τους διαφορές, προβαίνοντας , ωστ/όσο στην αναγνώριση του δικαιώματος της Ελλάδας, ως μέλους της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, να ανακηρύξει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Στην ίδια συνέντευξη ο αμερικανός αξιωματούχος, ο οποίος είναι βαθύς γνώστης των ζητημάτων της ενέργειας με τα οποία ασχολείται εδώ και δεκαετίες, ο πρώην καθηγητής του Χάρβαρντ και του Στάνφορντ, που έχει διατελέσει σύμβουλος του προέδρου Κλίντον και πρέσβης στην Ε.Ε., αναδεικνύει τα οφέλη που θα αποκομίσει η Ελλάδα από τη συμμετοχή της στον αγωγό TGI, ενώ καταθέτει έναν προβληματισμό σχετικά με τους αγωγούς Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και South Stream.

Πώς αποτιμάτε την άσκηση από την Ελλάδα του δικαιώματος, που απορρέει από το διεθνές δίκαιο, να προχωρήσει σε έρευνες και εξόρυξη πετρελαίου και αερίου στο Αιγαίο;

Ξέρετε, αυτά τα θέματα των θαλάσσιων συνόρων είναι δύσκολα και όχι μόνο στο Αιγαίο. Είναι δύσκολα στην Κασπία, αλλά και στην Αρκτική, όπου χρειάστηκε να περάσουν 40 χρόνια έως ότου η Νορβηγία και η Ρωσία τα διευθετήσουν, κάτι που έκαναν μόλις φέτος. Προφανώς υφίστανται ζητήματα, για τα οποία δεν γνωρίζω λεπτομέρειες ώστε να πω κάτι για τη μία ή την άλλη πλευρά. Αλλά θα ήλπιζα, εάν υπάρχουν φυσικές πηγές ενέργειας στο Αιγαίο ή σε οποιαδήποτε άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, αυτές να βοηθήσουν στην επίλυση των ζητήματος των συνόρων. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό. 

Ο πρώτος είναι να υπάρξει, επιτέλους, συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τα σύνορα. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, υπήρξαν περιπτώσεις όπου χώρες κατέληξαν σε «εμπορικές διευθετήσεις» και άφησαν το θέμα της οριοθέτησης των συνόρων για το μέλλον. Μπορώ να φανταστώ μια περίπτωση, στο Αιγαίο ή σε κάποια άλλη αμφισβητούμενη περιοχή, όπου το οικονομικό όφελος είναι και για τις δύο χώρες, τόσο μεγάλο που τις συμφέρει να καταλήξουν σε μια επιχειρηματική λύση, ακόμη και εάν δεν συμφωνούν στα συγκεκριμένα σύνορα. 

Σίγουρα δεν θα ενθάρρυνα μονομερείς κινήσεις από καμία χώρα, αλλά θα ενθάρρυνα να βρεθεί λύση στα όποια ζητήματα υπάρχουν, υπογραμμίζοντας και πάλι ότι δεν γνωρίζω πλήρως τα ζητήματα του Αιγαίου.

Θα ήθελα να μιλήσουμε για το δικαίωμα της Ελλάδας να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ, αλλά προηγουμένως να ρωτήσω κατά πόσον θα ενισχυθεί η ελληνική θέση αν οι ΗΠΑ επικυρώσουν το Δίκαιο της Θάλασσας, με δεδομένη την ιδιαίτερη σχέση που έχουν με όλες τις χώρες της περιοχής.

Σίγουρα δεν θα ήταν κακό. Αλλά, πέρα από το τι θα κάνουν οι ΗΠΑ, που δεν το ξέρω, πολλές χώρες το έχουν επικυρώσει, αλλά παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τις νομικές συνέπειες της ΑΟΖ, όπως για παράδειγμα εάν μια χώρα μπορεί να αποκλείσει από την ΑΟΖ έναν υποθαλάσσιο αγωγό. Δεν είμαι ειδήμων. Σε μερικές περιπτώσεις η οριοθέτηση της ΑΟΖ υπήρξε υποβοηθητική. Επέτρεψε σε χώρες να εξετάσουν και ζητήματα περιβαλλοντικού χαρακτήρα, αλλά πόσο δεσμευτική είναι και άλλα θέματα νομικής φύσης μένουν να επιλυθούν.

Πάντως, η Ελλάδα θα είχε το δικαίωμα να ανακηρύξει τη δική της ΑΟΖ.

Φυσικά, από τη στιγμή που είναι μέρος της συνθήκης.

Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ τον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης;

Είναι ένα έργο που συζητείται εδώ και πολλά χρόνια, από την εποχή που ήμουν στην κυβέρνηση την πρώτη φορά, τη δεκαετία του '90. Γνωρίζω ότι είναι προτεραιότητα για την Ελλάδα. Υπάρχουν ερωτηματικά σε ό, τι αφορά τη Βουλγαρία, ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες. Μια αμερικανική εταιρεία ενδιαφέρεται πολύ για το έργο. Μένει να φανεί εάν θα υπάρχει αρκετή ζήτηση και για τον Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης και για τον Μπακού - Τσεϊχάν. Αυτό πρέπει να αποσαφηνισθεί. Όπως και το τι θα γίνει με τον Βόσπορο, καθώς η Τουρκία εγείρει θέμα μεγάλου αριθμού τάνκερ που περνούν από τα Στενά. Σίγουρα δεν έχουμε αρνητικά αισθήματα για το έργο. Ισως δουλέψει.

Ο ένας αγωγός αποκλείει τον άλλο;

Είναι δύσκολο να το πει κανείς σε αυτήν τη φάση. Εξαρτάται από τη χωρητικότητα του Βοσπόρου, αλλά και την ποσότητα πετρελαίου που θα προκύψει από την Ανατολική Κασπία.

Πόσο σημαντικός είναι για την Ελλάδα ο αγωγός TGI (Αζερμπαϊτζάν-Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία), και υπάρχει αρκετό αέριο στο Αζερμπαϊτζάν;

Θα δώσει στην Ελλάδα μεγαλύτερη πρόσβαση σε αέριο και θα διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας της. Οι εταίροι του TGI εργάζονται σκληρά για να τον καταστήσουν ένα πιο ευρωπαϊκό έργο. Η ΔΕΠΑ κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη να υπάρχουν διασυνδέσεις προς άλλες βαλκανικές χώρες, εξέλιξη που θα προσδώσει στον αγωγό στρατηγική σημασία.

Σε ό,τι αφορά την ποσότητα του αερίου στο Αζερμπαϊτζάν, υπάρχουν ερωτήματα, αλλά το πιθανότερο είναι πως υπάρχει αρκετό για τον TGI, το ερώτημα είναι αν υπάρχει και για τον Ναμπούκο. Γίνονται έρευνες στο Αζερμπαϊτζάν, ενώ υπάρχουν πιθανότητες για αέριο από Τουρκμενιστάν, Ιράκ, κ.α.

Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ τη συμμετοχή της Ελλάδας στον South Stream;

Είναι ένα θέμα που αφορά την Γκάζπρομ και τις αρμόδιες ελληνικές οντότητες. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν είμαστε αντίθετοι με τον South Stream. Υπάρχουν κάποια ερωτήματα όπως υπάρχουν για όλους τους αγωγούς και αφορούν το κόστος, την τοποθεσία του αερίου, κ.λπ. Υπάρχουν ζητήματα ελέγχου και πολιτικής που προκύπτουν σε κάθε έργο.

Κατανοείτε γιατί η Ελλάδα αισθάνεται ότι τη συμφέρει η συμμετοχή σε έναν τέτοιο αγωγό;

Από μια περιορισμένη προσέγγιση (micro standpoint) μπορώ να καταλάβω γιατί κάποιοι στην Ελλάδα νομίζουν ότι συμφέρει. Ας το αφήσω εκεί.

dailynews24.gr