Pablo Picasso: Λίγοι άνθρωποι έχουν διχάσει τόσο πολύ, τόσο για την τέχνη τους, όσο και για την προσωπική τους ζωή!

Λουκία Μητσάκου
Λίγοι άνθρωποι έχουν διχάσει τόσο πολύ όσο ο Pablo Picasso τόσο για την τέχνη τους, όσο και για την προσωπική τους ζωή.

O Pablo Picasso υπήρξε ένας από τους διασημότερους και παραγωγικότερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα.

Γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1881 στη Μάλαγα της Ισπανίας και πέθανε στις 8 Απριλίου 1973 στη Μουζέν της Γαλλίας.

5 πράγματα που μου έμαθε ο Pablo Picasso για τη ζωή:

1) Το να είσαι νέος έχει να κάνει με την ψυχή, όχι με την ηλικία. Και για να νιώσεις στ’ αλήθεια νέος στην ψυχή, μπορεί να χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια εμπειρίας.

2) Όλα τα παιδιά είναι καλλιτέχνες. Παντού και πάντα. Ο ρόλος της κοινωνίας και όσων «μεγαλώσαμε» είναι να φροντίσουμε να μη χάσουν αυτό που χρειάζεται, ούτως ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν καλλιτέχνες. Ας μην ξεριζώνουμε τη δημιουργικότητα και την αθωότητα των παιδιών. Γιατί εκείνα «βλέπουν» καλύτερα από τους μεγάλους.

3) Δεν αρκεί η έμπνευση. Δεν αρκεί το ταλέντο. Χρειάζεται να δουλέψεις σκληρά. Ξεκίνησε να δουλεύεις χωρίς να περιμένεις την έμπνευση να σου χτυπήσει την πόρτα. Θα στη χτυπήσει μόνο εν ώρα εργασίας.

4) Η Τέχνη δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τους εικαστικούς και τους καλλιτέχνες. Η Τέχνη πρέπει να είναι έτσι, ώστε να αφορά όλους τους ανθρώπους. Είναι το πιο ισχυρό εργαλείο για ν’ αλλάξεις τον κόσμο, να πολεμήσεις ενάντια σε ό,τι θεωρείς εχθρό σου.

5) Να αγαπάς. Να ερωτεύεσαι. Να παθιάζεσαι. Να ζεις τη ζωή σου. Μόνο έτσι δε θα γεράσεις ποτέ.

Ο Πάμπλο Πικάσο σε 10 γεγονότα:

1) Το πλήρες όνομά του πρωτοποριακού Ισπανού ζωγράφου είναι Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso.

2) Είναι γνωστός ως Picassο με το όνομα της μητέρας του και όχι Ruiz, που ήταν το όνομα του πατέρα του.

3) Συνίδρυσε το καλλιτεχνικό κίνημα του Κυβισμού με τον Georges Braque.

4) Θεωρήθηκε παιδί θαύμα. Από πολύ μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του και σε ηλικία 14 ετών έγινε δεκτός στην Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης.

5) «Οι δεσποινίδες της Αβινιόν» (Les Demoiselles d’Avignon- 1907) και η «Γκερνίκα» (Guernica- 1937) είναι από τα πιο διάσημα έργα του.

Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν, 1907, Πικάσο, 243,9Χ233,7 εκ. Museum of Modern Art, New York

6) Τα έργα του χωρίζονται σε 4 περιόδους: α) Μπλε ή Γαλάζια περίοδος (1901-1904), β) Ροζ ή Ρόδινη περίοδος (1904-1906), γ) Αναλυτικός κυβισμός (1909-1912) και δ) Συνθετικός κυβισμός (1912-1919)

7) Σε όλη του τη ζωή ακολουθούσε τη συμβουλή ενός γιατρού που του είχε πει: «Kάνε πολύ σεξ και πίνε κόκκινο κρασί».

8) Έγραψε ποιήματα και δύο θεατρικά έργα («Τα τέσσερα κοριτσάκια» και «Ο πόθος πιασμένος απ” την ουρά»). Στα ελληνικά κυκλοφορούν «Τα τέσσερα κοριτσάκια» από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση Ανδρέα Εμπειρίκου.

9)Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ζούσε απομονωμένος στο σπίτι του με τη συντροφιά της Jacqueline Roque, της τελευταίας του συζύγου.

10) Πέθανε σε ένα δείπνο με φίλους σε ένα χωριό έξω από τις Κάννες, τη Μουζέν, δίπλα στην τελευταία του σύντροφο. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Πιείτε στην υγειά μου».

Yousuf Karsh: Pablo Picasso, 1954

Ο Πικάσο και η Γκερνίκα (Guernica)

Η Γκερνίκα (Guernica) είναι ίσως το διασημότερο έργο του Πικάσο. Βρίσκεται στο Μουσείο Reina Sofia στη Μαδρίτη και έχει διαστάσεις 3,5 m x 7,8 m. Περιγράφει τη βιαιότητα του πολέμου αντλώντας έμπνευση από τον βομβαρδισμό της ομώνυμης πόλης της χώρας των Βάσκων στις 26 Απριλίου 1937, στο πλαίσιο του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Στο βομβαρδισμό σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης. Εκείνες τις ημέρες ο Ισπανός ζωγράφος έπρεπε να ετοιμάσει έναν πίνακα ως παραγγελία της Ισπανικής Δημοκρατικής Κυβέρνησης για τη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού. O Picasso δεν ήταν μάρτυρας του βομβαρδισμού της Γκερνίκα αλλά τον άγγιξε ένα άρθρο του δημοσιογράφου George Steer της εφημερίδας The Times με τίτλο: “The Tragedy of Guernica: A Town Destroyed in Air Attack: Eye-Witness’s Account”. Ο Πικάσο, συγκλονισμένος από το περιστατικό, εμπνέεται τον πίνακά του και τον ολοκληρώνει μέσα σε μόλις ένα μήνα. ΥΓ. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Ισπανός ζωγράφος καταπιάστηκε με το θέμα του Ισπανικού Εμφυλίου και του Φράνκο. Τον Ιανουάριο του 1937, είχε δώσει στη δημοσιότητα μία σειρά από σκίτσα με τίτλους The Dream and Lie of Franco I και The Dream and Lie of Franco II .

Image by © Bettmann/CORBIS

Στον πίνακα χρησιμοποιεί συμβολική γλώσσα και δε βάζει ως θέμα του βόμβες και ερείπια. Κυρίαρχες μορφές είναι ένας ταύρος, ένα άλογο και τέσσερις γυναίκες που θρηνούν κρατώντας νεκρά μωρά. Πολλοί μελετητές έχουν προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσουν τη σημασία των συμβόλων στη Γκερνίκα, ειδικά το άλογο και τον ταύρο. Ο ίδιος ο Πικάσο αρνήθηκε να δώσει εξηγήσεις. Το μόνο που είπε ήταν: «Ο ταύρος είναι ένας ταύρος και το άλογο είναι ένα άλογο. Αν δώσετε κάποιο νόημα σε συγκεκριμένα στοιχεία στα έργα μου, μπορεί να είναι αλήθεια. Αλλά δεν πρόκειται να δώσω εγώ αυτό το νόημα. Οι ιδέες και τα συμπεράσματα που βγάλατε, τα έβγαλα και εγώ αλλά ενστικτωδώς, ασυνείδητα. Εγώ φτιάχνω τον πίνακα για τον πίνακα. Ζωγραφίζω τα αντικείμενα για αυτό που είναι».

Guernica, 1937, Πικάσο, Λάδι σε Καμβά, 3,54× 7,82, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, 

Μαδρίτη, Ισπανία

Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι και προσπάθησαν να κατασχέσουν καλλιτεχνικούς θησαυρούς. Φημολογείται πως ένας Γερμανός αξιωματικός έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα στον ίδιο τον Πικάσο και τον ρώτησε «Εσείς τον κάνατε αυτόν τον πίνακα;» και εκείνος του απάντησε «Όχι. Εσείς».

Πρόκειται για ένα έργο με πολλές πολιτικές προεκτάσεις που αρχικά δέχτηκε αρνητική κριτική, κοροϊδία και αδιαφορία (κι αυτό πολιτική στάση είναι, βέβαια) αλλά μετά έτυχε αποδοχής και έμεινε στην ιστορία ως σύμβολο της φρίκης του πολέμου για όλους τους ανθρώπους και, κυρίως, για τον άμαχο πληθυσμό αλλά και ως κραυγή διαμαρτυρίας κατά του φασισμού. Ο ζωγράφος είναι γνωστό πως ήταν στρατευμένος και ο ίδιος δήλωνε πως «η ζωγραφική είναι εργαλείο πολέμου για επίθεση και άμυνα απέναντι στον εχθρό». Η Γκερνίκα είναι η ζωντανή απόδειξη πως η Τέχνη μπορεί πράγματι να έχει ακτιβιστικό ρόλο και πολιτική θέση.

H φωτογράφος και τότε ερωμένη του Πικάσο, Dora Maar, ανέλαβε μετά από παρότρυνση του ζωγράφου τη φωτογράφιση της δημιουργικής διαδικασίας της Guernica. Οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν το 1937 στο περιοδικό Cahiers d’art. Στο Μουσείο Reina Sofía της Μαδρίτης εκτίθενται 28 φωτογραφίες από αυτό το project.

Photography by: Dora Maar, 1937

Ο πίνακας δέχτηκε βανδαλισμό από έναν ακτιβιστή ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το 1974, όταν το έργο εκτίθετο ακόμα στο Μουσείο ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης, ο νεαρός τότε Tony Shafrazi έγραψε με κόκκινο σπρέι πάνω στο έργο “KILL ALL LIES”. Ενώ τον απομάκρυναν οι φύλακες, εκείνος φώναζε: «Φωνάξτε τον επιμελητή. Εγώ είμαι καλλιτέχνης».

ΥΓ. Όσες φορές και να έχεις δει αυτόν τον πίνακα σε φωτογραφίες, αφίσες, κούπες, μπρελόκ και λοιπά μπιχλιμπίδια δε μετράνε, αν δεν τον δεις από κοντά στις διαστάσεις του και σε όλο του το μεγαλείο. Και στο Μουσείο Reina Sofia θα είναι πραγματικά σαν να τον βλέπεις για πρώτη φορά. Και θα είναι μια μέρα που θα θυμάσαι για πάντα. Στο υπόσχομαι.

Ο Πικάσο και η Γυναίκα

Η προσωπική ζωή του Picasso υπήρξε πολυτάραχη. Έκανε δύο γάμους και τέσσερα παιδιά από τρεις διαφορετικές γυναίκες. Λένε πως είχε εκατοντάδες ερωμένες και η σεξουαλική του όρεξη δε σταματούσε ποτέ. Ακόμα και στα 70 του χρόνια, ήταν ασυγκράτητος.

Η επιρροή του στο γυναικείο φύλο ήταν τεράστια. Θεωρούσε απαραίτητο η γυναίκα να είναι υποχωρητική και πιο κοντή από αυτόν (εκείνος είχε ύψος 1,63). Έχει χαρακτηριστεί «άπιστος» και «βασανιστικός» σύντροφος από πολλές ερωμένες του.

Φημολογείται ότι είχε πει στην ερωμένη του Françoise Gilot (εκείνος ήταν 61 και εκείνη 21): «Για εμένα υπάρχουν δύο είδη γυναικών, οι βασίλισσες και τα χαλάκια της πόρτας».

O Picasso με τη Francoise Gilot

Από τις 7 γνωστότερες και, ίσως, σημαντικότερες γυναίκες στη ζωή του, οι 2 αυτοκτόνησαν (η Marie-Thérèse Walter, αφού την εγκατέλειψε και η τελευταία σύζυγός του Jacqueline Roque, επειδή δεν άντεξε το θάνατό του) και άλλες 2 τρελάθηκαν. Η σύντροφός του Françoise Gilot ήταν η μόνη γυναίκα που εγκατέλειψε τον Picasso, (παίρνοντας μαζί της και τα παιδιά τους).

Στη συνέχεια, έγραψε βιβλίο με τίτλο «Η Ζωή με τον Picasso» όπου τον χαρακτήρισε «σαδιστή Κυανοπώγωνα». Η ερωμένη του, την περίοδο που ζωγράφιζε τη Γκερνίκα, Dora Maar του είχε πει: «Μπορεί ως καλλιτέχνης να είσαι εκπληκτικός, αλλά ηθικά είσαι άχρηστος».

O Picasso με την ερωμένη του, Dora Maar

Ο Picasso με τη σύζυγό του, Jacqueline Roque

Ο Picasso με τη σύζυγό του, Jacqueline Roque

Ο Picasso με τη σύζυγό του, Jacqueline Roque

Η Brigitte Bardot επισκέπτεται τον Pablo Picasso στο στούντιό του, κοντά στις Κάννες, το 1956.

Κάποιοι τον έχουν χαρακτηρίσει ακόμα και «μισογύνη», αλλά, ίσως, αυτός είναι ένας πολύ γενικευτικός και αυστηρός ισχυρισμός. Ο Πικάσο λάτρευε τη Γυναίκα και την υμνούσε καθημερινά με ό,τι πολυτιμότερο είχε: την τέχνη του και το ταλέντο του. Οι γυναίκες της ζωής του αποτελούσαν πάντα τη μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης για το έργο του και η γυναικεία φιγούρα διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο καθόλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας.

Dora Maar au Chat, 1941

The Weeping Woman, 1937. Model: Dora Maar

Le Rêve (The Dream), 1932. Model: Marie-Thérèse Walter

Jacqueline with flowers, 1954. Model: Jacqueline Roque

Ο Ισπανός ζωγράφος προβάλλει τη γυναίκα με όλες της τις ιδιότητες, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στη σεξουαλική της υπόσταση. Ποιος μπορεί να ξέρει στ’ αλήθεια τι ένιωθε ο Πικάσο για το γυναικείο φύλο; Αλλά, όπως λέει χαρακτηριστικά και ο ίδιος: «Αν υπήρχε μόνο μία αλήθεια, δε θα μπορούσες να ζωγραφίσεις εκατό καμβάδες με το ίδιο θέμα».

© Raymond Fabre, 1955, Portrait of Pablo Picasso, France

23 Αποφθέγματα του Πάμπλο Πικάσο:

1) Κάθε πράξη δημιουργίας είναι πρώτα μια πράξη καταστροφής.

2) Οι υπολογιστές είναι άχρηστοι, μόνο απαντήσεις μπορούν να σου δώσουν.

3) Ο ζωγράφος ζωγραφίζει ό,τι πουλάει. Ο καλλιτέχνης πουλάει ό,τι ζωγραφίζει.

4) Πάντα κάνω αυτό που δεν μπορώ να κάνω, με σκοπό να μάθω πώς να το κάνω.

5) Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας.

6) Δεν ψάχνω. Βρίσκω.

7) Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας βοηθάει να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια.

8) Σου παίρνει πολύ καιρό για να γίνεις νέος.

9) Ζωγραφίζω τα αντικείμενα όπως τα σκέφτομαι, όχι όπως τα βλέπω.

10) Η μητέρα μου μου είπε: «Αν είσαι στρατιώτης, θα γίνεις στρατηγός. Αν είσαι μοναχός, θα γίνεις ο Πάπας. Αντ’ αυτού, ήμουν ζωγράφος και έγινα Picasso.

11) Η έμπνευση υπάρχει, αλλά πρέπει να μας πετύχει να δουλεύουμε.

12) Αν μπορείς να φανταστείς κάτι, τότε είναι αληθινό.

13) Μου πήρε τέσσερα χρόνια για να ζωγραφίσω σαν τον Ραφαήλ, αλλά μια ζωή για να ζωγραφίσω σαν παιδί.

14) Ποιος βλέπει σωστά το ανθρώπινο πρόσωπο; Ο φωτογράφος, ο καθρέφτης ή ο ζωγράφος;

15) Ο κόσμος σήμερα δε βγάζει κανένα νόημα. Επομένως, γιατί εγώ πρέπει να ζωγραφίζω εικόνες που να βγάζουν;

16) Αν υπήρχε μόνο μία αλήθεια, δε θα μπορούσες να ζωγραφίσεις εκατό καμβάδες με το ίδιο θέμα.

17) Η επιτυχία είναι επικίνδυνη. Αρχίζεις να αντιγράφεις τον εαυτό σου και το να αντιγράφεις τον εαυτό σου είναι πιο επικίνδυνο από το να αντιγράφεις άλλους. Οδηγεί σε στειρότητα.

18) Η κρυμμένη αρμονία είναι καλύτερη από την προφανή.

19) Τα νιάτα δεν έχουν ηλικία.

20) Οι άλλοι είδαν τι είναι και ρώτησαν «γιατί». Εγώ είδα τι θα μπορούσε να είναι και ρώτησα «γιατί όχι».

21) Η ζωγραφική δεν είναι για να διακοσμεί διαμερίσματα. Είναι εργαλείο πολέμου για επίθεση και άμυνα απέναντι στον εχθρό.

22) Ο ρόλος της τέχνης είναι να ξεπλένει τη σκόνη της καθημερινής ζωής από τις ψυχές μας.

23) Ποτέ μην επιτρέψετε να βασιλεύει στη ζωή σας η διχοτόμηση, μια διχοτόμηση στην οποία μισείτε το επάγγελμά σας και ευχαριστιέστε μόνο τον ελεύθερο χρόνο σας. Ψάξτε για μια κατάσταση στην οποία η εργασία θα σας δώσει όλη την ευτυχία που σας χαρίζει και ο ελεύθερος χρόνος σας.

By photographer and lighting innovator Gjon Mili, 1949

By photographer and lighting innovator Gjon Mili, 1949

By photographer and lighting innovator Gjon Mili, 1949

Πηγή